Ο θηλασμός δακτύλου είναι μια συχνή συνήθεια στα παιδιά.  Η συνήθεια αυτή έχει παρατηρηθεί σε υπερηχογραφήματα κυήσεως από την 29η βδομάδα της εμβρυικής ζωής και υπολογίζεται ότι περίπου 10-34% των παιδιών κατά τη διάρκεια του πρώτου χρόνου ζωής θηλάζουν το δάκτυλό τους. Ο θηλασμός δακτύλου παρατηρείται σε ίση συχνότητα ανάμεσα στα αγόρια και τα κορίτσια. Μελέτες όμως δείχνουν ότι τα κορίτσια  δυσκολεύονται περισσότερο να απαλλαχτούν από αυτή τη συνήθεια σε σχέση με τα αγόρια.

Γιατί άραγε τα παιδιά θηλάζουν το δάχτυλό τους;

Διάφορες θεωρίες προσπαθούν να δώσουν εξηγήσεις γιατί τα παιδιά θηλάζουν το δάκτυλό τους. Η ψυχαναλυτική Φροϋδική θεωρία υποστηρίζει ότι ο θηλασμός (sucking) αποτελεί ένα νεογνικό αντανακλαστικό και ο θηλασμός του δακτύλου είναι μια μορφή «βρεφικής σεξουαλικότητας». Όταν επιμένει τότε απλά έχει μεταπηδήσει στο στοματικό στάδιο και είναι αποτέλεσμα συναισθηματικής διαταραχής.  Μια άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι ο θηλασμός δακτύλου είναι μία έμφυτη συμπεριφορά που γίνεται συνήθεια ή συμπεριφορά που έχει μάθει το παιδί και επιμένει.

Άλλοι υποστηρίζουν ότι ο θηλασμός δακτύλου προσφέρει στο παιδί ένα αίσθημα σιγουριάς, ηρεμίας και ασφάλειας και εξασφαλίζει ένα κέλυφος προστασίας για το παιδί. Επομένως καταστάσεις που κατακλύζουν το παιδί με αρνητικά συναισθήματα όπως η κούραση, το άγχος, το συγκρουσιακό οικογενειακό περιβάλλον, η έλλειψη στοργής, τρυφερότητας και αγκαλιάς ωθούν το παιδί να βρει παρηγοριά θηλάζοντας το δάκτυλό του.

Τι συνέπειες μπορεί να προκαλέσει ο θηλασμός του δακτύλου στα παιδιά;

Σε γενικές γραμμές το πιπίλισμα του δακτύλου είναι μια καλοήθης συνήθεια που το παιδί την σταματά από μόνο του χωρίς να ελλοχεύει σοβαρές επιπτώσεις για την υγεία του. Το σενάριο αυτό ισχύει αν:

Ο θηλασμός δακτύλου σταματήσει νωρίς ( οι περισσότεροι συμφωνούν μέχρι την ηλικία των 4 ετών)

Δε γίνεται σε μεγάλη ένταση και διάρκεια. 

Συνέπειες από το θηλασμό δακτύλου στο δάκτυλο του παιδιού

Τα παιδιά που θηλάζουν το δάκτυλο ειδικά για μεγάλο χρονικό διάστημα έχουν αυξημένη πιθανότητα να παρουσιάσουν παρωνυχίτιδα (μόλυνση μεταξύ του νυχιού και του δέρματος του δακτύλου), έκζεμα, δερματική βλάβη από τον ιό του απλού έρπητα στο δάκτυλο αλλά και παραμορφώσεις στο δάκτυλο.

 

Συνέπειες στα δόντια και τη γνάθο

Οι επιπτώσεις που μπορεί να προκαλέσει ο θηλασμός του δακτύλου στα δόντια έχουν περιγραφεί από το 1870.

Μπορεί να οδηγήσει σε:

Προβολή των δοντιών , «δόντια πεταχτά».

Τα οστά (κόκκαλα) της γνάθου μπορεί να προεξέχουν ή να δημιουργηθεί στενή άνω γνάθος.

Δημιουργία κενού ανάμεσα στα δόντια «χασματοδοντία» λόγω της τοποθέτησης της γλώσσας ανάμεσα στα δόντια όταν το παιδί κλείνει το στόμα του.

Δεν έχει εξακριβωθεί από μελέτες ποια ηλικία είναι το όριο που οι βλάβες στην οδοντοστοιχία γίνονται μη αναστρέψιμες. Οι περισσότεροι συμφωνούν ότι οι παραμορφώσεις στα δόντια μπορούν να αναστραφούν αν η συνήθεια αυτή σταματήσει μέχρι την ηλικία των 4 ετών. Η δημιουργία μόνιμων παραμορφώσεων στην οδοντοστοιχία του παιδιού εξαρτάται από το χρονικό διάστημα και την ένταση που θηλάζει το παιδί το δάκτυλό του καθώς και από τη γενετική προδιάθεση.

Συνέπειες στη ψυχοσυναισθηματική σφαίρα του παιδιού

Τα μεγαλύτερα παιδιά που θηλάζουν το δάκτυλό τους μπορεί να βιώσουν καταστάσεις κοινωνικού στίγματος, να γελοιοποιούνται από τους συμμαθητές τους, να χαρακτηρίζονται ως ανώριμα και κοινωνικά μη αποδεκτά παιδιά με καταστρεπτικές συνέπειες στην ψυχική τους σφαίρα.

Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε το παιδί μας να διακόψει το θηλασμό δακτύλου;

Τα περισσότερα παιδιά σταματούν από μόνοι τους να θηλάζουν το δάκτυλό τους πριν την ηλικία των 4 ετών και οι αλλοιώσεις στα δόντια ή τη γνάθο συνήθως επανέρχονται.  Ένας μικρός αριθμός παιδιών συνεχίζουν να θηλάζουν το δάκτυλό τους σε μεγαλύτερη ηλικία.  Σε αυτές τις περιπτώσεις ο κίνδυνος πρόκλησης μη  αναστρέψιμων βλαβών στην οδοντοστοιχία είναι μεγαλύτερες.  Πολλές τεχνικές έχουν χρησιμοποιηθεί αλλά η χρυσή τομή είναι ο συνδυασμός πολλών ενεργειών που αναφέρονται πιο κάτω.

Καθοριστικής σημασίας για να σταματήσει ένα παιδί το θηλασμό δακτύλου είναι να θέλει το ίδιο να το κάνει και να είναι ενεργός «στρατιώτης στη μάχη». Χωρίς να θέλει το παιδί να αφήσει αυτή τη συνήθεια δύσκολο να το πετύχει κανείς. 

Επομένως με πραότητα, ηρεμία, και ευγένεια προσπαθήστε να «πείσετε» το παιδί διακριτικά  να θέλει να διακόψει το θηλασμό του δακτύλου - συζητήστε μαζί με το παιδί σας όταν είστε μόνοι σας για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει αυτή η συνήθεια στα δόντια του.  Μπορεί αυτό να γίνει με έμμεσο τρόπο μέσα από τη διήγηση ενός παραμυθιού με πρωταγωνιστές τους ήρωες από το παραμύθι.

Αποφύγετε αρνητικά σχόλια, κακούς χαρακτηρισμούς, ειρωνεία, συγκρίσεις με άλλα παιδιά. Το μόνο που θα πετύχετε είναι να ωθήσετε το παιδί να συνεχίζει το θηλασμό δακτύλου σε μεγαλύτερη συχνότητα και ένταση με απώτερο στόχο να αποσπάσει την προσοχή σας. 

Προσπαθήστε να «ψαρέψετε» τους παράγοντες που μπορεί να προκαλούν ή να επιδεινώνουν το θηλασμό του δακτύλου.  Ακολουθώντας τέτοιου είδους στρατηγική μπορείτε να εφαρμόσετε μια πιο στοχευμένη προσέγγιση στρέφοντας τις προσπάθειές σας στην αντιμετώπιση του «νήματος» που υφαίνει τον ιστό.

Ενισχύστε θετικά, καλλιεργείστε τη θετική σκέψη και τονώστε την αυτοπεποίθησή του παιδιού σας επαινώντας τον για καλές συμπεριφορές που εκδηλώνει.

Επαινέστε το παιδί για τις μέρες που δεν θηλάζει το δάκτυλό του.  Τοποθετήστε πίνακα με αστεράκια και δώστε στο παιδί ανταμοιβή ακόμη και για τη μείωση της συχνότητας που θηλάζει το δάκτυλό του. Η ανταμοιβή μπορεί να είναι ένα μικρό δωράκι όταν συμπληρώσει 5 αστεράκια στον πίνακα, μια βόλτα στο πάρκο ή κάτι που αισθάνεται το παιδί ότι θα του χαρίσει ικανοποίηση και χαρά.

Ιδανικό θα ήταν να επιλέξετε μια ξέγνοιαστη περίοδο για να αρχίσετε τις προσπάθειες να διακόψετε το θηλασμό δακτύλου, όπως το καλοκαίρι για να είναι το παιδί ήρεμο, ξεκούραστο και πιο συνεργάσιμο.

 

Εάν όλες οι πιο πάνω ενέργειες αποτύχουν τότε χρησιμοποιούνται πιο δραστικά μέτρα όπως τα παρακάτω:

Αποτρεπτικές θεραπείες: γίνεται τοποθέτηση μη τοξικών ουσιών με άσχημη γεύση στο δάκτυλο, χρήση γάζας ή ιμάντα που καλύπτει το δάκτυλο για να αποτρέπουν το παιδί να θηλάζει το δάκτυλο.

Χρήση «ανταγωνιστικής» τεχνικής. Ενθαρρύνετε το παιδί να προσπαθήσει να κάνει κάποια άλλη ενέργεια όταν κατακλύζεται από την επιθυμία να θηλάσει το δάκτυλό του π.χ. να ακουμπά ένα αντικείμενο που πάλλεται.

Τοποθέτηση από τον παιδοοδοντίατρο ενός ειδικού ορθοδοντικού μηχανήματος που δυσκολεύει το παιδί να βάλει το δάxτυλο στο στόμα. Σε αυτές τις περιπτώσεις διαβεβαιώστε το παιδί ότι δεν είναι τιμωρία αλλά ο στόχος είναι να το βοηθήσετε να σταματήσει να θηλάζει το δάχτυλο. 

Πηγή: Paidiatros.com

Να μεγαλώνεις το παιδί σου με τη δική σου τροφή είναι ένα υπέροχο αίσθημα και αυτό το βιώνεις μέσα από το θαύμα του μητρικού θηλασμού. Αδιαμφισβήτητα το μητρικό γάλα είναι η ιδανικότερη τροφή για το παιδί σας το πρώτο εξάμηνο της ζωής.  Πολλές φορές όμως αναρωτιέστε αν η διατροφή σας ή ο τρόπος ζωής σας επηρεάζει τη σύσταση του μητρικού γάλακτος και ποια είδη τροφών είναι καλύτερα να καταναλώνετε αλλά και τι να αποφεύγετε.

Πολλές συμβουλές πλανώνται για το τι πρέπει να τρώει μια μάνα που θηλάζει αλλά οι περισσότερες  δεν είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες.  Η γιαγιά λέει «μην τρως φασόλια γιατί θα κάνει πονάκια το μωρό στην κοιλιά».  Η θεία λέει « μην τρως πορτοκάλια γιατί θα ξινίσει το γάλα σου».  Ακούγοντας αυτά η μάνα που θηλάζει αγχώνεται και δεν ξέρει ποιο είναι το σωστό. Ηρεμήστε! Ο χρυσός κανόνας για τη διατροφή της θηλάζουσας μάνας είναι απλός. Ισορροπημένη, υγιεινή διατροφή με όλα τα είδη τροφών. Προσοχή στην κατανάλωση ψαριού, αλκοόλ και καφεΐνης.

Χρειάζομαι επιπλέον θερμίδες όταν θηλάζω;

Οι μητέρες που θηλάζουν χρειάζονται 350-400 θερμίδες την ημέρα επιπλέον από τις θερμιδικές ανάγκες μιας μη θηλάζουσας μητέρας.  Επομένως οι θερμιδικές ανάγκες για μια θηλάζουσα μητέρα κυμαίνονται από 2100 μέχρι 2800 θερμίδες ημερησίως αναλόγως της ηλικίας της μητέρας, του βάρους της και από το εάν ασκείται.

Τι να τρώω όταν θηλάζω;

Δεν χρειάζεται να ακολουθείτε ειδική διατροφή.  Απλά να υιοθετήσετε τους κανόνες μιας υγιεινής ισορροπημένης διατροφής που θα σας συνοδεύουν σε όλη σας τη ζωή. Καθημερινές υγιεινές επιλογές βοηθούν στην εξασφάλιση όλων των θρεπτικών συστατικών που χρειάζεστε.

·       Οι ακόλουθες κατηγορίες τροφίμων πρέπει να περιλαμβάνονται στο καθημερινό διαιτολόγιο σας αλλά και του καθενός από εμάς:

1.     Λαχανικά και φρούτα (κατά προτίμηση της εποχής) νωπά ή μαγειρεμένα. Προσοχή στο λεπτομερές πλύσιμο των λαχανικών και των φρούτων για να μειώσετε την έκθεση σε κατάλοιπα φυτοφαρμάκων. Να καταναλώνετε 4-5 μερίδες ημερησίως.

2.     Διάφορα είδη κόκκων (σιτάρι, ρύζι, καλαμπόκι, κριθάρι, κεχρί) κατά προτίμηση ολόκληροι κόκκοι καθώς επίσης σιμιγδάλι και αλεύρι (προϊόντα που παρασκευάζονται από αυτά, συμπεριλαμβανομένου του ψωμιού και των ζυμαρικών).

3.     Πρωτεΐνες από ζωικές πηγές (γαλακτοκομικά προϊόντα, αυγά, κρέας και ψάρι) ή και φυτικές πηγές (φακές, φασόλια, σόγια).

4.     Μικρές ποσότητες λίπους, κατά προτίμηση νωπά φυτικά έλαια (ελαιόλαδο, μαργαρίνη, φυσικοβούτυρο)

·       Ορισμένες βιταμίνες και πρωτεΐνες απορροφώνται καλύτερα αν υπάρχουν άλλες βιταμίνες και μέταλλα ταυτόχρονα. Για παράδειγμα, ο σίδηρος χρησιμοποιείται καλύτερα αν υπάρχει βιταμίνη C (εσπεριδοειδή, ακτινίδια, λαχανικά) στη διατροφή. Από την άλλη πλευρά, η περίσσεια ορισμένων ειδών τροφών μπορεί να κάνει ζημιά στον οργανισμό.  Μεγάλες ποσότητες πρωτεϊνών, για παράδειγμα, μπορεί να προκαλέσουν μείωση κάποιων βιταμινών και μετάλλων στον οργανισμό.

Οι ποικιλία τροφών στη διατροφή μιας θηλάζουσας μάνας οδηγεί στην έκθεση του παιδιού σε ποικιλία γεύσεων με αποτέλεσμα να γίνεται πιο εύκολη η μετάβαση στις στερεές τροφές και η αποδοχή τους.

Αποφύγετε τις μεγάλες ποσότητες γλυκών και λιπαρών φαγητών.

 

Μπορώ να τρώω ψάρι όταν θηλάζω και ποιο είδος;

Tα θαλασσινά είναι άριστη πηγή πρωτεϊνών και ω3-λιπαρών οξέων. Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής συνιστά την κατανάλωση 200-300 mg ω3-λιπαρών οξέων ημερησίως.

Βέβαια τα θαλασσινά μπορεί να περιέχουν  υδράργυρο σε ποικίλες ποσότητες ανάλογα με το είδος τους.  Ο υδράργυρος  διαπερνά στο μητρικό γάλα και μπορεί να εκθέσει το βρέφος σε κίνδυνο αναπτυξιακών προβλημάτων του νευρικού συστήματος.

Καταναλώνετε ψάρια που περιέχουν μικρές ποσότητες υδραργύρου.  Τέτοιου είδους ψάρια αποτελούν οι γαρίδες, η ρέγγα, ο σολομός, ο κονσερβοποιημένος άσπρος τόνος.  Συστήνεται να καταναλώνετε δύο μεσαίες μερίδες ψαριών τη βδομάδα.

Ο οργανισμός τροφίμων και φαρμάκων (FDA) συνιστά στις μητέρες που θηλάζουν να μην καταναλώνουν θαλασσινά που περιέχουν μεγάλες ποσότητες υδραργύρου. Συγκεκριμένα να μην καταναλώνουν  ξιφία, σκουμπρί, γλώσσα, καρχαρία.

Ελέγξτε τις τοπικές συμβουλές σχετικά με την ασφάλεια των ψαριών που αλιεύονται από την οικογένεια και τους φίλους σας από τοπικές λίμνες και ποτάμια (www.epa.gov/waterscience/fish/). Εάν δεν υπάρχουν διαθέσιμες συμβουλές, μπορείτε να καταναλώνετε ένα γεύμα τη βδομάδα ψαριών που αλιεύονται από τοπικά νερά, αλλά δεν πρέπει να καταναλώνετε άλλα ψάρια κατά τη διάρκεια αυτής της εβδομάδας.

 

Υπάρχουν τροφές που πρέπει να αποφεύγω όταν θηλάζω;

Δεν υπάρχει λόγος να κάνετε διαιτητικούς περιορισμούς.  Κατά τη διάρκεια του θηλασμού μπορεί να διαπιστώσετε ότι κάποιο τρόφιμό που φάγατε μπορεί να σχετίζεται με κάποιο σύμπτωμα που εμφάνισε το μωρό σας.  Συμπτώματα μπορεί να είναι κοκκινίλες στο σώμα, έντονο κλάμα που δεν οφείλεται σε άλλη αιτία, εμετοί κλπ.  Σε αυτές τις περιπτώσεις αποφύγετε το συγκεκριμένο τρόφιμο για την επόμενη βδομάδα για να δείτε τη διαφορά στη συμπεριφορά του παιδιού σας.  Ακολούθως μπορείτε να το ξαναδοκιμάσετε σε μικρή ποσότητα για να δείτε εάν εμφανιστούν τα συμπτώματα ξανά.

Δεν χρειάζεται να τρώτε συγκεκριμένα φαγητά για την αύξηση της παραγωγής γάλακτος.  Οι θηλαστικές κινήσεις του βρέφους είναι αυτές που δίνουν το σήμα για την παραγωγή γάλακτος.

Πολλές φορές συζητείτε η αποφυγή τροφών όπως το κρεμμύδι, το λάχανο, η φράουλα, τα όσπρια, οι ξηροί καρποί, το καλαμπόκι, τα αυγά.  Δεν έχει τεκμηριωθεί από καμία επιστημονική έρευνα ότι τα τρόφιμα αυτά πρέπει να μην τα καταναλώνετε όταν θηλάζετε.

 

Θηλάζω και κάνω χορτοφαγική δίαιτα; Τι να προσέξω;

Επιλέξτε φαγητά πλούσια σε σίδηρο, πρωτεΐνη και ασβέστιο. Καλές πηγές σιδήρου σε άτομα που κάνουν χορτοφαγική δίαιτα είναι οι φακές, τα εμπλουτισμένα με σίδηρο δημητριακά, τα προϊόντα ολικής αλέσεως, τα μπιζέλια, τα σκούρα πράσινα λαχανικά και τα αποξηραμένα φρούτα. Για να βοηθήσετε την απορρόφηση του σιδήρου,  καταναλώνετε τροφές  πλούσιες σε σίδηρο μαζί με τρόφιμα που είναι υψηλής περιεκτικότητας σε βιταμίνη C, όπως τα εσπεριδοειδή και τα ακτινίδια.

Τροφές πλούσιες σε πρωτεΐνη είναι τα αυγά, τα γαλακτοκομικά προϊόντα,  τα όσπρια, οι φακές, οι ξηροί καρποί και τα διάφορα είδη σπόρων.

Καλές πηγές ασβεστίου είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα σκούρα πράσινα λαχανικά. Άλλες επιλογές περιλαμβάνουν τα εμπλουτισμένα με ασβέστιο προϊόντα όπως: χυμοί, δημητριακά, γάλα σόγιας, γιαούρτι σόγιας.

 

Χρειάζομαι βιταμίνες όταν κάνω χορτοφαγική δίαιτα και θηλάζω;

Θηλάζουσες  χορτοφαγικές μητέρες μπορεί να χρειάζονται βιταμίνη 12. Η κύρια πηγή της Β12 είναι οι ζωικές τροφές (κρέας και παράγωγα κρέατος).  Για τα βρέφη η Β12 είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη του εγκεφάλου τους. Παράλληλα εάν οι θηλάζουσες μητέρες δεν τρώνε αρκετή ποσότητα γαλακτοκομικών προϊόντων και παράγωγων τότε πρέπει να λαμβάνουν επιπλέον συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν βιταμίνη D και ασβέστιο.

Στις περιπτώσεις που δεν τρώτε αυγά και γαλακτοκομικά προϊόντα πρόσθετη βιταμίνη  D και ασβέστιο είναι απαραίτητα.

 

Χρειάζεται να παίρνω σκευάσματα σιδήρου όταν θηλάζω;

Σε περίπτωση που έχετε αναιμία από έλλειψη σιδήρου μετά τον τοκετό ή μειωμένες αποθήκες σιδήρου στον οργανισμό τότε χρειάζεται να λαμβάνεται σκεύασμα σιδήρου. Η δόση και το είδος του σκευάσματος του σιδήρου που θα λάβετε θα καθοριστεί από το γιατρό σας ανάλογα με το βαθμό της έλλειψης σιδήρου που έχετε.

Εάν δεν έχετε αναιμία από έλλειψη σιδήρου δεν χρειάζεται να λαμβάνετε συμπληρώματα σιδήρου. Συνήθως τη διάρκεια του  θηλασμού δεν έχετε περίοδο με αποτέλεσμα  οι απώλειες του οργανισμού σας σε σίδηρο να είναι λιγότερες από μία μη θηλάζουσα γυναίκα. Συγκεκριμένα οι ανάγκες σε σίδηρο μια θηλάζουσας μητέρας είναι 9 mg  ενώ μια γυναίκας που δε θηλάζει 18 mg.

Την περίοδο της εγκυμοσύνης πιθανόν να σας χορηγήσει ο γιατρό σας πολυβιταμινούχο σκεύασμα.  Τα σκευάσματα αυτά συνήθως περιέχουν σίδηρο σε μεγαλύτερη ποσότητα από αυτή που χρειάζεστε όταν θηλάζετε. Για αυτό αποφύγετε πολυβιταμινούχα σκευάσματα για εγκύους την περίοδο του θηλασμού. Τα σκευάσματα αυτά μπορεί να σας προκαλέσουν δυσκοιλιότητα.  Σε περίπτωση που αισθάνεστε ότι η διατροφή σας δεν είναι πλήρης συζητείστε το θέμα με το γιατρό σας για να σας χορηγήσει το κατάλληλο πολυβιταμινούχο σκεύασμα.

 

Τροφές πλούσιες σε σίδηρο αποτελούν το κρέας, τα φασόλια, οι φακές, τα πράσινα λαχανικά, οι σπόροι, τα αποξηραμένα φρούτα. 

Χρειάζεται να παίρνω σκευάσματα ασβεστίου όταν θηλάζω;

Στις περιπτώσεις που καταναλώνεται τροφές πλούσιες τροφές σε ασβέστιο όπως είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα (τυριά, το γιαούρτι), τα πράσινα λαχανικά όπως το σπανάκι, τα αμύγδαλα, οι σπόροι, ο σολομός, το κοτόπουλο, δε χρειάζεται να λαμβάνετε σκεύασμα ασβεστίου. Η εγκυμοσύνη και ο θηλασμός προκαλούν προσωρινή μείωση της οστικής μάζας. Ωστόσο, η χαμένη οστική μάζα συνήθως ανακτάται μετά τη διακοπή του θηλασμού.

Η απώλεια οστικής μάζας δεν μπορεί να αποφευχθεί με τη λήψη οποιουδήποτε σκευάσματος ασβεστίου.  Οι ημερήσιες ανάγκες ασβεστίου σε ενήλικες γυναίκες είναι 1000 mg.

 

Χρειάζεται να παίρνω βιταμίνη D όταν θηλάζω;

Η απορρόφηση ασβεστίου εξαρτάται από τα επίπεδα της Βιταμίνης D. Θηλάζουσες και μη θηλάζουσες γυναίκες χρειάζονται 600 μονάδες βιταμίνης D ημερησίως.  Ένα φλιτζάνι γάλα περιέχει περίπου 100 μονάδες βιταμίνης D.  Παρόμοια ποσότητα έχουν και τα άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα ( ανά μερίδα).  Βέβαια βιταμίνη D παράγεται επίσης από τον ίδιο τον οργανισμό με τη δράση της ηλιακής ακτινοβολίας . Σε χώρες που η έκθεση στο ηλιακό φως είναι αρκετή όπως η Κύπρος και η Ελλάδα η έλλειψη βιταμίνης D δεν είναι συχνή εάν και τα τελευταία χρόνια υπάρχουν δημοσιευμένες εργασίες που υποστηρίζουν αύξηση της συχνότητας της έλλειψης βιταμίνης  D σε χώρες με αυξημένη ηλιοφάνεια.

Επομένως κατάλληλες τροφές πλούσιες σε βιταμίνη D και έκθεση στο ηλιακό φως είναι συνήθως αρκετά για να καλύψουν τις ανάγκες σας σε βιταμίνη D όταν θηλάζετε.

Στο σημείο αυτό σημειώνεται ότι τα αποκλειστικά θηλάζοντα βρέφη σύμφωνα με τις οδηγίες τις Αμερικάνικης Εταιρείας Παιδιατρικής συστήνεται να λαμβάνουν 400 μονάδες βιταμίνη D ημερησίως.    

 

Πόσα υγρά πρέπει να καταναλώνω όταν θηλάζω;

Μια μητέρα που θηλάζει παράγει κατά μέσο όρο 750ml γάλα ημερησίως.  Αναρωτιέστε λοιπόν πόσα υγρά πρέπει να λαμβάνετε την ημέρα για να μην αφυδατωθείτε; Να μετράτε τα ποτήρια νερό που πίνετε το μόνο που επιτυγχάνετε είναι να αγχώνεστε.  Επομένως, πολύ απλά, να θυμάστε να πίνετε νερό όταν διψάτε και να γνωρίζετε κάποια πρώιμα σημεία αφυδάτωσης όπως τα σκούρα ούρα, η μη συχνή ούρηση, η ξηροστομία.  Όταν διαπιστώσετε ένα από τα σημεία αυτά καταναλώστε περισσότερο νερό. Ένα ποτήρι νερό κοντά σε κάθε θηλασμό είναι μια καλή συνήθεια να υιοθετήσετε. Πολλές μητέρες αναφέρουν ότι διψούν κατά τη διάρκεια του θηλασμού για αυτό ένα ποτήρι νερό για συντροφιά την ώρα που θηλάζετε είναι μια καλή επιλογή.

Να είστε προσεκτικές με την ποσότητα των χυμών και των ποτών που καταναλώνετε. Η υπερβολική κατανάλωση σακχαρούχων ποτών μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του σωματικού βάρους ή να σας δυσκολέψει να χάσετε τα κιλά που έχετε βάλει στην εγκυμοσύνη. Να είστε προσεκτικές με την κατανάλωση τσαγιού από βότανα. Υπερβολικές ποσότητες τσαγιού μπορεί να είναι επιβλαβείς για τη μάνα και το μωρό. Το τσάι περιέχει θεοφυλλίνη μια ουσία που έχει την ίδια δράση με την καφεΐνη.

 

Μπορώ να πίνω αλκοόλ όταν θηλάζω;

Οι κοινωνικές συναναστροφές είναι απαραίτητο και ευχάριστο κομμάτι στη ζωή σας.  Δε λείπουν τα γενέθλια, οι επέτειοι, οι γιορτές που επιθυμείτε ένα ποτηράκι κρασί.  Σίγουρα η κατανάλωση αλκοόλ σε μεγάλες ποσότητες δε συστήνεται για τον καθένα από εμάς αλλά και για τις μητέρες που θηλάζουν. Η αρχαία ρήση «παν μέτρο άριστον» είναι μια καλή αρχή για να σας συνοδεύει. 

 

Αλκοόλ και μητρικός θηλασμός

Όταν μια θηλάζουσα μητέρα καταναλώνει αλκοόλ, ένα μικρό ποσοστό αλκοόλ μεταφέρεται στο μητρικό γάλα. Η ποσότητα αλκοόλ που θεωρείται "ασφαλής" κατά το θηλασμό δεν είναι γνωστή.   Για μια γυναίκα με μέσο σωματικό βάρος χρειάζονται περίπου δύο ώρες για να καθαρίσει εντελώς από τον οργανισμό της μια μερίδα αλκοόλ. Μια μερίδα αλκοόλ αντιστοιχεί σε 350 ml μπύρα (5% αλκοόλ) ή 150 ml κρασί (11% αλκοόλ). Δεν είναι απαραίτητο να βγάζετε και να απορρίπτετε το γάλα σας εάν περιμένετε δύο ώρες για τον επόμενο θηλασμό. Εάν καταναλώσετε περισσότερη ποσότητα από μια μερίδα αλκοόλ καλύτερα να μην θηλάσετε για τις επόμενες 4 ώρες. Στις περιπτώσεις αυτές μπορείτε να έχετε μητρικό γάλα στο ψυγείο για να δώσετε στο μωρό σας.

Μπορώ να πίνω καφέ όταν θηλάζω; Καφεΐνη και μητρικός θηλασμός.

Οι περισσότερες γυναίκες που θηλάζουν μπορούν να πίνουν μέτρια ποσότητα καφεΐνης χωρίς να επηρεάζονται τα βρέφη τους. Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής ορίζει ως μέτρια πρόσληψη καφεΐνης δύο έως τρία φλιτζάνια καφεϊνούχου ποτού την ημέρα. Ωστόσο, μερικά μικρά βρέφη είναι ευαίσθητα στην καφεΐνη και γίνονται ευερέθιστα ή έχουν δυσκολία στον ύπνο, ακόμη και σε μικρές ποσότητες καφεΐνης. Η ευαισθησία του βρέφους στην καφεΐνη συνήθως μειώνεται με την πάροδο του χρόνου, επειδή η κάθαρση της καφεΐνης είναι αρχικά αργή στα νεογνά, αλλά αυξάνεται και φτάνει στα επίπεδα κάθαρσης των ενηλίκων κατά τους τρεις έως πέντε μήνες ζωής.

 

Κάπνισμα και μητρικός θηλασμός

Το κάπνισμα μπορεί να μειώσει την παραγωγή γάλακτος. Τα βρέφη των γονέων που καπνίζουν έχουν, μεταξύ άλλων, αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ορισμένων καταστάσεων, όπως άσθμα, πνευμονία, μολύνσεις αυτιών (ωτίτιδα), βρογχίτιδα και αυξημένη πιθανότητα του συνδρόμου αιφνίδιου θανάτου των βρεφών (SIDS). Αυτοί οι κίνδυνοι ισχύουν επίσης για βρέφη που θηλάζουν και ζουν με καπνιστές. Ωστόσο, για τις γυναίκες που δεν είναι σε θέση να σταματήσουν το κάπνισμα, τα στοιχεία δείχνουν ότι τα οφέλη του μητρικού θηλασμού ξεπερνούν τους κινδύνους που έχουν οι επιπτώσεις του καπνίσματος στο βρέφος και επομένως συστήνεται να θηλάζουν. Βέβαια ο μητρικός θηλασμός θα μπορούσε να αποτελέσει το έναυσμα και το στόχο για διακοπή του καπνίσματος μιας θηλάζουσας μάνας.

 

Πώς μπορώ να χάσω βάρος και να παραμείνω υγιής όταν θηλάζω;

Οι περισσότερες γυναίκες μόλις γεννήσουν θέλουν να χάσουν βάρος και να φτάσουν το σωματικό βάρος που είχαν πριν την εγκυμοσύνη. Συχνά, μια γυναίκα κατά τη διάρκεια της περιόδου που θηλάζει χάνει βάρος χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια.

Η σταδιακή απώλεια βάρους 0.5 Kg τη βδομάδα σε συνδυασμό με σωστή διατροφή και άσκηση δεν επηρεάζουν συνήθως την ικανότητα σας να παράγετε γάλα. Κάθε θηλάζουσα μητέρα χρειάζεται αρκετή ενέργεια και θρεπτικά συστατικά για να είναι υγιής, ενεργητική και ικανή να φροντίζει το παιδί ή τα παιδιά της.  Ακολουθώντας μια ισορροπημένη διατροφή με περιορισμό των γλυκών και των λιπαρών μια μητέρα που θηλάζει αποκλειστικά χάνει τα περιττά κιλά χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια.

Συμπερασματικά

Η ιδανική δίαιτα για μια θηλάζουσα μητέρα είναι μια ισορροπημένη διατροφή που περιέχει ποικιλία υγιεινών τροφών. Εκτός από τους περιορισμούς που αναφέρθηκαν για την κατανάλωση ψαριού δεν υπάρχει κανένας άλλος διαιτητικός περιορισμός όσον αφορά το είδος του φαγητού που καταναλώνει μια θηλάζουσα μητέρα.

Πηγή: Paidiatros.com

"Το μωρό μου δεν θέλει να κοιμηθεί"

Ο Μάρκος κρατά κάποια απόσταση. Με κοιτά σκεφτικά, κάτι μεταξύ φόβου μα και κάποιου πείσματος. Με τους γονείς και προπαντός με τον πατέρα είναι φιλικός, του μιλά και απαιτεί όλη την προσοχή που μπορεί να του προσφέρει, θυμώνει και τον σπρώχνει όταν αυτός μιλά περισσότερο απ' όσο η υπομονή του Μάρκου μπορεί να αντέξει. Και σίγουρα η υπομονή του ξύπνιου τρίχρονου μικρούλη δεν είναι πολλή. Με τη μητέρα είναι πιο δύσκολα τα πράγματα, μια και ο Μάρκος ανεβαίνει στα πόδια της, της κρατά το κεφάλι για να είναι σίγουρος πως τον κοιτά, όταν αυτή μιλά, κλαίει όταν δεν του απαντά αμέσως, για να θυμάται αυτή με τη σειρά της, να του φωνάξει και αυτός να αρχίσει να χτυπιέται, για να τον πάρει η μητέρα στην αγκαλιά της αναστενάζοντας κουρασμένα.

Μέχρι σήμερα ξέραμε ότι οι ενήλικες που καταναλώνουν πολύ αλάτι με τη διατροφή τους είχαν περισσότερη πιθανότητα να αναπτύξουν αυξημένη αρτηριακή πίεση σε σχέση με αυτούς που κατανάλωναν λιγότερο αλάτι.

Μια πρόσφατη μελέτη απέδειξε ότι ισχύει το ίδιο και στα παιδιά και τους εφήβους. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα παιδιά που καταναλώνουν πολύ αλάτι και ειδικά τα παχύσαρκα παιδιά έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να παρουσιάσουν αυξημένη αρτηριακή πίεση.

Οι πιο πολλοί από εμάς πιστεύουμε ότι τα παιδιά έχουν πάντα την πιο τέλεια μυρωδιά στο στόμα και ότι η κακοσμία στόματος (Άσχημη μυρωδιά αναπνοής) αφορά μόνο τους ενήλικες. Υπάρχουν όμως παιδιά που έχουν άσχημη μυρωδιά στην αναπνοή τους και οι γονείς πολλές φορές αναστατώνονται.

Τι προκαλεί κακοσμία στόματος (Άσχημη μυρωδιά αναπνοής) στα παιδιά;

Στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων η αιτία που προκαλεί κακοσμία στόματος (Άσχημη μυρωδιά αναπνοής) στα παιδιά είναι μικρόβια που αναπτύσσονται στο στόμα. Τα μικρόβια αυτά παράγουν ουσίες με αυτή την άσχημη μυρωδιά.

Γιατί αναπτύσσονται αυτά τα μικρόβια;

Οι κύριες αιτίες που αναπτύσσονται τα μικρόβια αυτά είναι οι εξής:

Όταν τα παιδιά αναπνέουν μόνιμα από το στόμα αντί από τη μύτη με αποτέλεσμα να στεγνώνει το στόμα.  Αυτό συμβαίνει στα παιδιά με υπερτροφικές αδενοειδείς εκβλαστήσεις (κρεατάκια), αλλεργική ρινίτιδα και ιγμορίτιδα.  Επίσης αυτό μπορεί να συμβεί στα παιδιά που βάζουν το χέρι στο στόμα (πιπίλισμα δακτύλου) ή που βάζουν στο στόμα συνέχεια την κουβέρτα που σκεπάζονται.

Κακή υγιεινή στόματος.

Ποιες άλλες αιτίες μπορεί να προκαλέσουν κακοσμία στόματος (Άσχημη μυρωδιά αναπνοής) στα παιδιά;

Ξένο σώμα στη μύτη. Πολλές φορές τα παιδιά βάζουν ένα πολύ μικρό αντικείμενο στη μύτη και δεν λένε τίποτα στους γονείς. Αν οι γονείς δεν το δουν και το ξένο σώμα μείνει πολλές μέρες στη μύτη, προκαλείται μόλυνση και έντονη μυρωδιά που τις περισσότερες φορές είναι ανυπόφορη.

Πέτρες στις αμυγδαλές. Οι αμυγδαλές έχουν σχισμές (τρύπες), μέσα στις οποίες μπαίνουν και παγιδεύονται μικρόβια και άλλα υλικά, όπως είναι τα νεκρά κύτταρα, βλέννα και τροφές.  Τα πιο πάνω υπολείμματα μπορεί να συμπυκνωθούν σε μια λευκή ουσία που εγκλωβίζεται στην αμυγδαλή. Όταν η πιο πάνω μάζα ασβεστοποιηθεί (εναποτίθεται ασβέστιο σε αυτή) σκληραίνεται και με αυτό τον τρόπο δημιουργούνται οι πέτρες στις αμυγδαλές.

Οι πέτρες στις αμυγδαλές σχηματίζονται πιο συχνά σε άτομα που έχουν χρόνια μόλυνση στις αμυγδαλές τους ή επαναλαμβανόμενες αμυγδαλίτιδες.

Μικρές πέτρες στις αμυγδαλές έχουν πάρα πολλοί άνθρωποι. Πολύ πιο σπάνια όμως μπορεί να δημιουργηθούν μεγάλες πέτρες ορατές με το γυμνό μάτι.

Σπάνιες αιτίες κακοσμίας στόματος (Άσχημη μυρωδιά αναπνοής) στα παιδιά. 

• Διαβήτης: Χαρακτηριστική μυρωδιά που μοιάζει με ακετόνη.
• Τυφοειδής πυρετός. Μυρωδιά φρέσκου ψωμιού.
• Ηπατική ανεπάρκεια. Μυρωδιά από ωμό συκώτι.
• Ουρολοιμώξεις από συγκριμένα μικρόβια μπορεί να δώσουν μυρωδιά αμμωνίας.
• Η φαινυλκετονουρία μπορεί να δώσει μυρωδιά αλόγου ή μούχλας.
• Σπάνια μεταβολικά νοσήματα μπορεί να δώσουν μυρωδιά που μπορεί να μοιάζει με φορεμένη κάλτσα, μυρωδιά από σέλινο ή από πεθαμένο ψάρι.
• Σπάνιες δηλητηριάσεις. Δηλητηρίαση από κυάνιο δίνει μυρωδιά πικραμύγδαλου. Δηλητηριάσεις από αρσενικό, φώσφορο, οργανικά εντομοκτόνα ή θάλλιο μπορεί να δώσουν μυρωδιά από σκόρδο.

Πως να διορθώσετε το πρόβλημα της κακοσμίας στόματος (Άσχημη μυρωδιά αναπνοής)

Θα πρέπει πρώτα από όλα να βρείτε την αιτία που την προκαλεί. Ανάλογα με την αιτία θα πρέπει να κάνετε και τις ανάλογες ενέργειες. Φυσικά θα πρέπει να ακολουθείτε πιστά του κανόνες υγιεινής του στόματος και των δοντιών. Με το τρόπο αυτό όχι μόνο διορθώνετε το πρόβλημα της κακοσμίας στόματος (Άσχημη μυρωδιά αναπνοής) αλλά ταυτόχρονα το προλαβαίνετε. Πιο κάτω θα διαβάσετε τους βασικούς κανόνες.

• Να μάθετε τα παιδιά σας να πλένουν τα δόντια τους τακτικά. Ο καλύτερος τρόπος διδασκαλίας είναι να πλένετε τα δικά σας δόντια τακτικά!
• Μάθετε τα παιδιά σας να χρησιμοποιούν το οδοντικό νήμα.
• Να ενθαρρύνετε το παιδί σας να πίνει άφθονα υγρά. Να αποφεύγετε όσο είναι δυνατό τα πολλά υγρά που περιέχουν ζάχαρη, γιατί η ζάχαρη βοηθά στην ανάπτυξη των μικροβίων.
• Ενθαρρύνετε το παιδί να πλένει τα δόντια του μετά από κάθε γεύμα.
• Αν το παιδί έχει ρινική συμφόρηση τότε θα πρέπει να ξεπλένετε τη μύτη τακτικά με φυσιολογικό ορό έτσι ώστε να παραμείνει ανοικτή. Αν η μύτη είναι κλειστή και το παιδί αναπνέει από το στόμα προάγεται η κακοσμία στόματος (Άσχημη μυρωδιά αναπνοής).
• Το καλό πρωινό δεν αποτελεί μόνο καλή διαιτητική συνήθεια αλλά προάγει την παραγωγή σάλιου, το οποίο ξεπλένει το στόμα.

Πολλοί μύθοι κυκλοφορούν σε σχέση με την κακοσμία στόματος (Άσχημη μυρωδιά αναπνοής) στα παιδιά. Μερικοί από αυτούς είναι οι εξής:

1ος μύθος. Η κακοσμία του στόματος μπορεί να φύγει με τα στοματικά διαλύματα.

Τα στοματικά διαλύματα μπορεί να διώξουν παροδικά την κακοσμία στόματος (Άσχημη μυρωδιά αναπνοής). Είναι χρήσιμο όμως να το χρησιμοποιείτε για την καλή υγιεινή του στόματος. Προσέξτε να επιλέγετε κάποιο που να περιέχει αντισηπτικό. Επίσης μην ξεχνάτε να παίρνετε τη συμβουλή του οδοντίατρου σας.

2ος μύθος. Αν πλένεις και βουρτσίζεις τα δόντια σου τακτικά δεν θα έχεις κακοσμία του στόματος.

Η αλήθεια είναι ότι οι περισσότεροι βουρτσίζουν τα δόντια τους για 30-45 δευτερόλεπτα.  Για να είναι όμως αποτελεσματικό το βούρτσισμα χρειάζεται να γίνεται για τουλάχιστον 2 λεπτά. Επίσης μην ξεχνάτε να βουρτσίζετε και τη γλώσσα σας πάνω στην οποία κρύβονται πολλά μικρόβια.

Το βρέφος σας μπορεί να κλαίει για ώρες, ιδιαίτερα το απόγευμα, και η μητέρα εξουθενωμένη να κλαίει και η ίδια, αφού δεν ξέρει τι να κάνει για να καθησυχάσει το παιδί της. Όταν όμως ένα βρέφος, καθόλα υγιές, κλαίει με αυτόν τον τρόπο, η πιθανότητα να έχει το βρέφος κολικούς είναι αρκετά μεγάλη.

Τι είναι βρεφικοί κωλικοί

Δίπλα στη λέξη παιδί η λέξη αφέντης μας αφήνει λίγο αμήχανους και μας γεννά ερωτηματικά. Πώς είναι δυνατό τα γλυκά αγγελούδια που είναι τα παιδιά μας να ονομάζονται αφέντες;  Πώς ένα πλάσμα μικρό και εξαρτημένο μπορεί να γίνει αφέντης;

Αναφερόμαστε στις σχέσεις γονιών και παιδιών που εμπεριέχουν την έννοια της εξουσίας και που δοκιμάζονται καθημερινά μέσα στις προκλήσεις της σημερινής εποχής, στη συγκεκριμένη κοινωνία που ζούμε. Μήπως δεν έχουμε όλοι ως γονείς βιώσει κάποια στιγμή καταστάσεις ανταγωνισμού, σύγκρουσης, αντιπαράθεσης, έντασης, αντίστασης, ελέγχου, παραίτησης, ενοχής;

 Σε ποιες συμπεριφορές στεκόμαστε;

Δεν έχουμε ερωτήματα, όταν τα παιδιά είναι υπάκουα και συμπεριφέρονται σύμφωνα  με τις επιθυμίες και τη λογική μας. Δυσκολευόμαστε, όταν είμαστε αντιμέτωποι με τα «θέλω» των παιδιών που είναι διαφορετικά από τα δικά μας. Δοκιμαζόμαστε με τα «όχι» των παιδιών σε δικές μας οδηγίες ή παραινέσεις ή συμβουλές. Αντιδρούμε, όταν υπάρχουν μηνύματα μιας συμπεριφοράς την οποία ερμηνεύουμε ως αρνητική και μη αποδεκτή π.χ.  «Δεν ακούν με την πρώτη φορά ή τη δεύτερη ή την τρίτη.  Χρειάζεται να  επαναλαμβάνουμε κάτι τρεις φορές ή να φωνάζουμε, για να έχουμε την προσοχή τους. Πετούν τα παιγνίδια τους, επιμένουν να αρπάζουν πράγματα στην υπεραγορά, δεν πάνε για ύπνο, κ.λπ.».

 Μιλούμε για χειριστικότητα, για ανυπακοή (ένα μεγάλο όπλο του παιδιού στην πάλη για εξουσία), για ξέσπασμα νεύρων, για κακές συνήθειες, για ανειλικρίνεια, τεμπελιά και ακόμα για πιο ανησυχητικές συμπεριφορές.

Μιλούμε για παιδιά που περιγράφονται δύσκολα, πεισματάρικα, απαράδεκτα. Παιδιά  που προκαλούν πιο πολύ, πιο σκληρά και πιο συχνά.  Παιδιά που αντιστέκονται πιο πολύ, διαμαρτύρονται πιο δυνατά, χρησιμοποιούν πιο πολύ δράμα και οδηγούν τα πράγματα πιο μακριά από όσο μπορούσε κάποιος να φανταστεί.  Παιδιά ενάντια στους κανόνες και στη γονική εξουσία. Δημιουργούνται έτσι αγώνες υπεροχής και ανταγωνισμοί.

 

Πώς να τους αντιμετωπίσουμε;

 Το μεγάλο δίλημμα: Ανάμεσα στην αυταρχικότητα και την απόλυτη επιτρεπτικότητα

-Ακούμε συχνά:

• «Είναι δύσκολη δουλειά να είσαι γονιός»
• «Δεν υπάρχουν πια γονείς, δάσκαλοι.Τα παιδιά δεν ακούν κανέναν. Τα σημερινά παιδιά δε σέβονται. Χωρίς τιμωρία δε μαθαίνουν»
• «Αφήστε τα παιδιά να χαρούν. Δε θέλουμε να ελέγχουμε τα παιδιά μας»

-Δοκιμάζουμε διάφορους τρόπους: 

• Διαπραγματευόμαστε, καλοπιάνουμε, κάνουμε διάλεξη.
• Θυμώνουμε και επιβάλλουμε.
• Υποχωρούμε παθητικά, παραιτούμαστε μπροστά στην αρνητική συμπεριφορά, γιατί δεν ξέρουμε τι άλλο να κάνουμε ή δε θέλουμε να αντιμετωπίσουμε στο παρόν στάδιο το πρόβλημα.
• Αισθανόμαστε ένοχοι, όταν θυμώνουμε. Επικρίνουμε τους εαυτούς μας και αισθανόμαστε αναποτελεσματικοί, όταν δεν ξέρουμε τι να κάνουμε.
• Αναρωτιόμαστε κάποτε, αν η συμπεριφορά του παιδιού είναι φυσιολογική ή αν έχουμε κάνει κάτι εμείς που προκαλεί αυτή τη συμπεριφορά στο παιδί.

Στα παλιά χρόνια δεν υπήρχαν δυσκολίες στο τι σήμαιναν οι σχέσεις εξουσίας  παιδιών και γονιών.  Εξουσία σήμαινε απόλυτη και άμεση υπακοή και συμμόρφωση. Οι χειρισμοί σε περίπτωση «ανάρμοστης συμπεριφοράς» ήταν τις πιο πολλές φορές η σωματική τιμωρία, η μακρόχρονη απομόνωση, οι φωνές και τα ταπεινωτικά σχόλια.

Υπήρξε μια αντιστροφή και απόρριψη αυτής της αυταρχικής διαπαιδαγώγησης με το πέρασμα στο άλλο άκρο,, της πλήρους επιτρεπτικότητας και ανεκτικότητας. Οι χειρισμοί σε περίπτωση «ανάρμοστης συμπεριφοράς» ήταν η υποχώρηση, η αναβολή, η παραίτηση, η υπερπροστατευτικότητα.

Στη συνέχεια της εισήγησης θα αγγίξουμε θέματα σχετικά με προσεγγίσεις που θα μπορούσαν να χαρακτηρίσουν τη «νέα εξουσία». Οι προσεγγίσεις αυτές στηρίζονται στις έννοιες της φροντίδας με επαγρύπνηση, της παρουσίας, του διαλόγου, της θετικής πειθαρχίας και της οριοθέτησης, καθώς και του ταιριάσματος μεταξύ της προσωπικότητας του παιδιού και των εργαλείων πειθαρχίας των γονιών.

Τι θέλουμε εμείς ως γονείς για το παιδί μας;

Στο παιδί αντικαθρεφτίζονται πολλές προσδοκίες και επιθυμίες δικές μας, πολλές φορές και πριν έλθει ακόμα στον κόσμο.  Θέλουμε να μεγαλώσει, να είναι υγιές, να γίνει ανεξάρτητο, να γίνει ευτυχισμένο. Θέλουμε να έχουμε επιτυχή παιδιά, προσαρμοσμένα. Να αισθάνονται καλά με τους εαυτούς τους, να έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, να θέλουν να μάθουν. Παιδιά που να είναι αξιαγάπητα, να σέβονται τους άλλους, να συμπεριφέρονται καλά και να έχουν προσωπικά κίνητρα και στόχους. Τα παιδιά πολλές φορές αντιμετωπίζονται ως δική μας επιτυχία, μια επιβεβαίωση  των όσων έχουμε καταφέρει.  Τα θέλουμε να έχουν όλες τις καλές ιδιότητές μας, αλλά κανένα από τα ελαττώματά μας.

Και έχοντας τους πιο πάνω στόχους τα αγαπούμε, δε θέλουμε να τους λείψει τίποτα, τα προστατεύουμε, τα καθοδηγούμε. Συχνά ανησυχούμε, προσδοκούμε, απαιτούμε.

Γνωρίζουμε τα παιδιά μας; Ποιες είναι οι ανάγκες τους;

Εκτός από τις ανάγκες επιβίωσης και φροντίδας που έχουν τα παιδιά υπάρχουν και τέσσερις βασικές ανάγκες απαραίτητες για τη δημιουργία της δικής τους ταυτότητας

Ανάγκη να αναπτύξει το παιδί το αίσθημα ότι ανήκει, ότι αναγνωρίζεται και σημαίνει για κάποιους.

Το παιδί χρειάζεται ανιδιοτελή αγάπη και αποδοχή ακόμα και όταν φωνάζει ή χύνει το φαγητό του ή όταν δεν είναι τόσο χαριτωμένο και γλυκό, όσο θα θέλαμε.

 Νοιώθει ότι είναι αποδεκτό ως μέλος της οικογένειας μέσω της προσοχής, του ενδιαφέροντος και της σημασίας που του δείχνουν.

Ανάγκη να δημιουργήσει την αντίληψη για τον εαυτό του ότι είναι ικανό

Το παιδί χρειάζεται να μάθει να παίρνει αποφάσεις, να μαθαίνει νέες δεξιότητες ή να εμπιστεύεται τις δικές του. Χρειάζεται χώρο να εξασκηθεί, να δράσει. Δεν είναι μόνο με τα λόγια που θα οικοδομήσει το αίσθημα της  ικανότητας. Πρέπει να έχει και την εμπειρία. Γι αυτό χρειάζεται να ενθαρρύνεται να κάνει πράγματα μόνο του, όταν βρίσκεται στο κατάλληλο στάδιο και να μην υπερπροστατεύεται.

Ανάγκη να αναπτύξει το αίσθημα της προσωπικής δύναμης και της αυτονομίας

Χρειάζεται να διοχετεύει τη δύναμή του σε θετικές κατευθύνσεις, να επιλύει προβλήματα, να αποκτά μαθαίνει νέες δεξιότητες, να σέβεται και να συνεργάζεται με τους άλλους.

Ανάγκη να αποκτήσει κοινωνικές δεξιότητες και δεξιότητες ζωής

Χρειάζεται να μάθει πώς να είναι με τα άλλα παιδιά, με τους ενήλικες, πώς να τρέφεται και να ντύνεται μόνο του, πώς να γίνεται υπεύθυνο. Σε όλες τις σχέσεις, συμπεριλαμβανομένης και της οικογένειας, υπάρχει η ανάγκη για αξιοπρέπεια και αμοιβαίο σεβασμό.

Καλύπτοντας τις βασικές ανάγκες αυτές, δημιουργείται ένα παιδί με αυτοπεποίθηση. Όταν οι ανάγκες αυτές δεν ικανοποιούνται τα παιδιά αποθαρρύνονται και αυτό έχει ως συνέπεια να καταφεύγουν σε αρνητικές συμπεριφορές.    

Είναι όμως όλες οι «άσχημες» συμπεριφορές αρνητικές; Πώς εντάσσονται οι αρνητικές συμπεριφορές του παιδιού στην πορεία της ανάπτυξης;

Είναι σημαντικό να έχουμε μια βασική κατανόηση του κόσμου του παιδιού. Η ανάπτυξη του παιδιού είναι μια σφαιρική διαδικασία που σχετίζεται με κληρονομικούς, βιολογικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Η ανάπτυξη μπορεί να κατηγοριοποιείται για σκοπούς μελέτης σε διάφορους τομείς (π.χ. γνωστικός, κινητικός, κοινωνικός, συναισθηματικός τομέας, τομέας  επικοινωνίας, και αυτοεξυπηρέτησης). Όμως, στην καθημερινότητά μας όλα είναι συνδεδεμένα, αλληλένδετα και πλαισιώνονται  σε ένα σχήμα σχέσεων που αρχικά είναι η οικογένεια. Μετά εισάγεται ο κόσμος του σχολείου. Η κοινωνία και η κουλτούρα βρίσκονται πάντα εκεί, δημιουργώντας το σύστημα αξιών και αρχών που αποτελούν τα σημεία αναφοράς μας.

Το παιδί πορεύεται από την εξάρτηση στην ανεξαρτησία, αναζητεί την αυτονομία που θα το οδηγήσει στη μετέπειτα ενήλικη ζωή. Υπάρχει στο παιδί μια επιθυμία να εδραιώσει τη θέση του μέσα σε αυτό το πλέγμα σχέσεων, μαθαίνοντας και ελέγχοντας  τον κόσμο του.

 Ο κόσμος είναι ωραίος, αλλά μεγάλος, ενδιαφέρων, αλλά έχει κινδύνους.. Το παιδί με το σώμα, τις αισθήσεις τα συναισθήματα και πιο μετά με τη σκέψη του θέλει να εξερευνήσει, να μάθει και να κυριαρχήσει.

Όταν κατανοούμε  τις συμπεριφορές των παιδιών, έχοντας κατά νου το φάσμα της ανάπτυξης και την καταλληλότητα της ηλικίας, έχουμε πιο κατάλληλες προσδοκίες από τα παιδιά. Δεν τις ερμηνεύουμε όλες ως άσχημες συμπεριφορές που έχουν πρόθεση να αντισταθούν στην εξουσία του γονιού ή να κάνουν κακό. (Σκεφτείτε πώς θα αντιδράσουμε, αν δούμε ένα παιδί 10 μηνών να προσπαθεί να πάρει ένα μαχαίρι που βρίσκεται μπροστά του στο τραπέζι και τι ερμηνεία θα δώσουμε στην ίδια κίνηση  για ένα 10χρονο αναστατωμένο παιδί).

Κάποτε, με τις συμπεριφορές τους  τα παιδιά  φαίνονται εγωκεντρικά, απαιτητικά και ενοχλητικά, σύμφωνα με τα πρότυπα των ενηλίκων. Η παραμικρή απογοήτευση ή ματαίωσή τους μπορεί να καταλήξει σε μια εκτός ελέγχου συναισθηματική αντίδραση. Συμπεριφέρονται χωρίς να σκέφτονται τις συνέπειες, γι’ αυτό προκαλούν υπερβαίνοντας τα όρια, απλά για να δουν τι θα γίνει.

Οι γονείς συχνά ερμηνεύουν  αυτές τις συμπεριφορές ως μια ατέλειωτη εξέταση της υπομονής και της αφοσίωσής τους. Όμως, κάποιες συμπεριφορές είναι φυσιολογικές, προβλεπόμενες και μέρος της καθημερινής πορείας από τη βρεφική ηλικία στην παιδική ηλικία, από την εξάρτηση  στην ανεξαρτησία (Το «όχι» στην ηλικία των 2 χρόνων είναι σημαντικός σταθμός για την εδραίωση της ταυτότητάς του).

Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν, όπως η  δυσκολία του παιδιού να επικοινωνήσει ξεκάθαρα, η απουσία κάποιων δεξιοτήτων.

Η αρνητική συμπεριφορά μπορεί να αντικαθρεφτίζει  φόβους, στρες, κούραση, πείνα, κακή διάθεση. Εξαρτάται από την ώρα της μέρας, το είδος δραστηριότητας, την  επίδραση των φίλων κ.ά.

Το παιδί στέλνει μηνύματα με τη συμπεριφορά του και το σκοπό της.

Μήπως αντιδρά αρνητικά, γιατί θέλει προσοχή, θέλει να επιδείξει τη δύναμή του, να εκδικηθεί ή να επιδείξει την ανικανότητά του

 

Τι θέλουμε να πετύχουμε, όταν χειριζόμαστε μια αρνητική συμπεριφορά;

Με την αντίδρασή μας, το χειρισμό και την παρέμβασή μας, θέλουμε να:

1. Μειώσουμε την αρνητική συμπεριφορά
2. Επικοινωνήσουμε αποτελεσματικά
3. Επανέλθουμε σε μια συναισθηματική ισορροπία
4. Να μειώσουμε την αντίσταση και να εδραιώσουμε τη συνεργασία
5. Μάθουμε μέσα από την εμπειρία, για να προλαμβαίνουμε τόσο οι γονείς  όσο και το παιδί μελλοντικές καταστάσεις

Είναι σημαντικό:

1. Να βασιστούμε σε αρχές και πεποιθήσεις για αποτελεσματική αντιμετώπιση και επίτευξη πιο κατάλληλης συμπεριφοράς.
2. Πιστεύουμε στη μοναδικότητα του κάθε παιδιού και αποδεχόμαστε  την προσωπικότητα, το ταμπεραμέντο του. Συνδεόμαστε μαζί του και το αγαπάμε γιατί είναι αυτό που είναι, με το κλάμα και το γέλιο του, με τα καλά και τα κακά του.
3. Πιστεύουμε στην παρουσία μας και στη φροντίδα με επαγρύπνηση, γνήσιο ενδιαφέρον και τρυφερότητα.                             
4. Καθοδηγούμαστε από αξίες που μας βοηθούν να διακρίνουμε  το καλό από το κακό, το δίκαιο από το άδικο.
5. Πιστεύουμε στην έννοια της πειθαρχίας ως διαδικασία μάθησης.  Η πειθαρχία δεν είναι η τιμωρία.. Μιλούμε για τη θετική πειθαρχία και την οριοθέτηση.

 

Να αναπτύξουμε μερικές στάσεις που θα μας βοηθήσουν στο χειρισμό των δύσκολων καταστάσεων.

1. Αναγνωρίζουμε την αντιπαλότητα που δημιουργείται. Υπάρχει μια πάλη εξουσίας, υπεροχής και εμείς ως το ενήλικο κομμάτι αυτής της σχέσης χρειάζεται να κατανοήσουμε αυτή την πάλη. Εκείνο που βοηθά είναι το ψάξιμο μέσα μας, κοιτάζοντας τον εαυτό μας, τις αντιδράσεις και τα συναισθήματά μας (όπως θυμώνουμε, νοιώθουμε ότι χάνουμε τον έλεγχο, αισθανόμαστε άχρηστοι). Αντιστεκόμαστε στο παιγνίδι ανταγωνισμού και εξουσίας και αυτό δε σημαίνει ότι υποχωρούμε. Πιστεύουμε στον αυτοέλεγχο και την αυτοσυγκράτηση και δίνουμε το πρότυπο στο παιδί με τη δική μας στάση.

2. Προσπαθούμε να δούμε τη συμπεριφορά στα πλαίσια της σχέσης του παιδιού με το περιβάλλον του. Κάθε πράξη του παιδιού έχει ένα σκοπό που βρίσκεται σε αλληλουχία με την αναπτυξιακή του φάση και την προσπάθειά του για την κοινωνική ολοκλήρωση.

Η συμπεριφορά συνάδει με την ηλικία του παιδιού και τη φάση που διέρχεται; (Μπορεί να γίνει κατανοητό και αναμενόμενο για ένα δίχρονο παιδί να κυλιέται στο πάτωμα, όταν θέλει να αγοράσει κάτι και οι γονείς του λένε όχι. Είναι το ίδιο όμως για ένα  εφτάχρονο παιδί με την ίδια συμπεριφορά;)

3. Δε χρειάζεται να δίνουμε δραματική διάσταση στην αρνητική συμπεριφορά.

 Κάθε «κακή» συμπεριφορά φανερώνει μια δική του άποψη στις προσπάθειές του να βρει θέση στην οικογένεια και να ανταποκριθεί στους κανόνες της ζωής. Προσπαθούμε να μην πανικοβαλλόμαστε και να μην επικρίνουμε. Αντιδρούμε με συνέπεια, σταθερότητα, καλοσύνη, χιούμορ στα πλαίσια αποδοχής, αγάπης, κατανόησης, σεβασμού και αξιοπρέπειας.

4. Χειριζόμαστε την αρνητική συμπεριφορά ως συμπεριφορά και όχι ως τη συνολική προσωπικότητα του παιδιού. («Έκανες αυτό που δεν είναι σωστό», αντί  «είσαι άτακτος, δεν αξίζεις τίποτα»).

5. Απολαμβάνουμε τις στιγμές που μοιραζόμαστε με τα παιδιά μας.

6. Εφαρμόζουμε τη θετική πειθαρχία.

 

Τι είναι θετική πειθαρχία;

-Περιλαμβάνει ό,τι κάνουμε, για να διδάξουμε το παιδί να σκέφτεται για τον εαυτό του και να κάνει καλές επιλογές. Τα βοηθά να μάθουν για το μέλλον.

-Διαφέρει από την έννοια της πειθαρχίας που παραπέμπει σε απόλυτη υποταγή σε κανόνες και εφαρμόζει την τιμωρία σε περίπτωση ανυπακοής. Η τιμωρία κάνει τα παιδιά να πληρώνουν για το παρελθόν. Βασίζεται στην αντίληψη ότι, για να μπορέσουν τα παιδιά να κάνουν καλύτερα, πρέπει πρώτα να νοιώθουν χειρότερα. Επίσης, βασίζεται στην αντίληψη ότι χωρίς τιμωρία, δεν υπάρχει εξουσία.

Η τιμωρία δημιουργεί αποθάρρυνση, που είναι η ρίζα όλων των αρνητικών και μη αποδεκτών συμπεριφορών.

Πώς οικοδομείται η θετική πειθαρχία.

Αποφεύγουμε:

-Φωνές, μουρμούρα, κήρυγμα, ταπείνωση, χειροδικία.

Είναι μέθοδοι που δε σέβονται το παιδί και ενθαρρύνουν την αμφιβολία, την ντροπή, την ενοχή και δημιουργούν αντίσταση, εκδικητικότητα και πιο πολλές αρνητικές συμπεριφορές.

Αποφεύγουμε επίσης:

- Πλήρη υποχωρητικότητα και επιτρεπτικότητα – να κάνει ό,τι θέλει, να του προσφέρονται όλα έτοιμα. Είναι μέθοδος που πάλι δε σέβεται το παιδί και δε διδάσκει δεξιότητες ζωής. Το αφήνει ευάλωτο και εξαρτημένο, ανέτοιμο να αντιμετωπίσει προβλήματα.

Ενεργούμε με: 

1. Αμοιβαίο σεβασμό, καλοσύνη και σταθερότητα

-Σεβόμαστε τους εαυτούς μας και δείχνουμε σταθερότητα. Σεβόμαστε και το παιδί με τις ανάγκες του και δείχνουμε καλοσύνη και τρυφερότητα.

-Θυμόμαστε ότι  ενεργούμε ως πρότυπο για τα παιδιά.

- Προσκαλούμε τα παιδιά να σκεφτούν και να συμμετέχουν, αντί να τους λέμε τι να σκεφτούν και τι να κάνουν.

- Χρησιμοποιούμε  λέξεις σεβασμού, για να ζητήσουμε ότι χρειαζόμαστε. Αντί να ζητήσουμε από το παιδί να υπακούσει άμεσα, ενώ το παιδί μπορεί να ασχολείται με κάτι ενδιαφέρον, δίνουμε μια μικρή προειδοποίηση. «Πρέπει να φύγουμε σε 2 λεπτά από το πάρκο, γιατί έχω μια δουλειά. Θέλεις να κάνεις ακόμη λίγη κούνια ή να κατεβείς μια φορά από την τσουλήθρα;».

2. Με δεξιότητες αποτελεσματικής επικοινωνίας.

-Ακούμε προσεκτικά, παρατηρούμε, αφουγκραζόμαστε τα συναισθήματα του παιδιού.

-Κατανοούμε τα συναισθήματά του (το θυμό, τη λύπη, το φόβο, την απογοήτευση, τον εκνευρισμό, την υπερβολική διέγερση).

-Βοηθούμε να τα κατανοήσει και αυτό με τη σειρά του, στέλνοντάς του πίσω το μήνυμα που πιστεύουμε ότι εμείς έχουμε κατανοήσει. Τα συναισθήματα, όποια και αν είναι, είναι θεμιτά, είναι εντάξει, όχι όμως οι πράξεις. Είναι εντάξει να νοιώθει θυμό αλλά όχι να κτυπά.

-Συνοδεύουμε τα λεκτικά μηνύματα με κατάλληλες στάσεις μη λεκτικής επικοινωνίας , που να συμφωνούν με τα όσα λέγουμε. Αυτές οι στάσεις σχετίζονται με την επαφή με τα μάτια, τη στάση και την τοποθέτηση του σώματος, τον τόνο της φωνής, τις εκφράσεις του προσώπου, το άγγιγμα. (Όταν λέμε  «σε αγαπώ» και έχουμε σφιγμένα χείλη, γυρνώντας το κεφάλι αλλού, δίνουμε μήνυμα απόρριψης).

3.  Επίκεντρο πάνω στις λύσεις και όχι στην τιμωρία. 

-Θέλουμε να βρούμε λύσεις για τα προβλήματα που προκύπτουν.

-Αποφεύγουμε να επικρίνουμε για το λάθος, λέγοντας ποιος φταίει.

-Αποφασίζουμε πρώτα πώς να προσεγγίσουμε  τις προκλήσεις και τα προβλήματα και ποιες είναι οι λύσεις που επιθυμούμε να έχουμε.

-Βάζουμε μικρούς και εφικτούς στόχους πάνω στις πράξεις και όχι στο σύνολο της προσωπικότητας του παιδιού.

-Καθώς το παιδί μεγαλώνει και ωριμάζει, μαθαίνουμε να εργαζόμαστε μαζί, για να βρίσκουμε λύσεις στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε, που να είναι βοηθητικές και να σέβονται το παιδί και την αξιοπρέπειά του. 

 

4.  Ενθάρρυνση.

-Δίνουμε ενθαρρυντικά μηνύματα, εστιάζοντας σε καλύτερες επιλογές, βελτιωμένη συμπεριφορά, συνεργασία και ανεξαρτησία. («Έκανες καλή δουλειά.  Έκανες το καλύτερο,  πώς νοιώθεις για το τι έμαθες, ευχαριστώ που βοήθησες, που με άκουσες, που συνεργάστηκες.»).

-Τα θετικά μηνύματα ανταποκρίνονται στην ανάγκη που υπάρχει, για να ανήκουμε, να νοιώθουμε ότι είμαστε ικανοί και μας δίνουν αυτοπεποίθηση, για να χειριζόμαστε τα προβλήματα μόνοι μας.

-Η ενθάρρυνση εστιάζεται στην προσπάθεια και τη βελτίωση, όχι μόνο στην επιτυχία. Βοηθά τα παιδιά να αναπτύξουν την εμπιστοσύνη στις δικές τους ικανότητες.. Τους δίνει κίνητρο για συνεργασία και μάθηση. Τα παιδιά κάνουν καλύτερα, όταν νοιώθουν καλύτερα.

 

Πώς εφαρμόζεται η θετική πειθαρχία

1. Δημιουργούμε ρουτίνες μαζί με το παιδί.

-Οι ρουτίνες μπορεί να δημιουργούνται για κάθε γεγονός που συμβαίνει συνέχεια.(για την ώρα του φαγητού, του μπάνιου, του ύπνου κ.λ.π.). Ακολουθούμε τις ρουτίνες με επανάληψη και συνοχή και με αυτό τον τρόπο διευκολύνουμε τις μεταβατικές περιόδους της οικογενειακής ζωής. Δημιουργούμε επίσης αίσθημα ασφάλειας στο παιδί.

-Ονομάζουμε  τη ρουτίνα (π.χ. πηγαίνω για ύπνο) και καθορίζουμε τις δραστηριότητες που πρέπει να γίνουν. Το παιδί μπορεί να βοηθήσει στο να αποφασίσουμε για τη σειρά των δραστηριοτήτων. Αναφερόμαστε στη ρουτίνα την οποία δημιουργήσαμε μαζί και της δίνουμε το ρόλο του αρχηγού. Την εξουσία δεν την έχει πια ο γονιός, ούτε το παιδί. Με τον τρόπο αυτό, αν τύχει το παιδί να ξεχαστεί ή να θέλει να παρακάμψει μια δραστηριότητα, χρησιμοποιούμε τη λίστα με τις δραστηριότητες που αποτελούν τη ρουτίνα, ρωτώντας το παιδί για τη σειρά και κάνοντας να νοιώθει υπεύθυνο.

2. Δημιουργούμε  ευκαιρίες, για να μας βοηθά το παιδί.

Επιτρέποντας στα παιδιά να βοηθούν, αυτό δημιουργεί υπόβαθρο για τη μετέπειτα συνεργασία («Χρειάζομαι τη βοήθειά σου. Μπορείς να συγυρίσεις τα πράγματα αυτά στο ντουλάπι για μένα»). 

3. Προσφέρουμε περιορισμένες επιλογές.

-Οι επιλογές δίνουν  δύναμη στα παιδιά. Τους προσφέρεται η δυνατότητα  να επιλέξουν μια λύση από άλλη και προσκαλούν επίσης τα παιδιά να χρησιμοποιήσουν τις δεξιότητες σκέψης τους.

(«Γυρνώντας από την υπεραγορά: Τι είναι το πρώτο πράγμα που θα κάνεις, όταν γυρίσεις στο σπίτι; Να με βοηθήσεις με τα ψώνια ή να διαβάσεις παραμύθι; Εσύ αποφασίζεις»).

-Οι επιλογές πρέπει να είναι αναπτυξιακά κατάλληλες και να είναι επιλογές με τις οποίες νοιώθουμε άνετα. Όταν το παιδί θελήσει να κάνει κάτι άλλο, μπορούμε  να πούμε: «Αυτό δεν ήταν μέσα στις επιλογές. Μπορείς να αποφασίσεις μεταξύ αυτού και αυτού». 

4. Βάζουμε όρια και κανόνες. Δίνουμε επιλογές και συνέπειες.

-Υπάρχουν κανόνες. Σχετίζονται με αυτά που αναμένονται ότι θα γίνονται. Οι κανόνες δεν είναι ούτε τυχαίοι, ούτε αυτονόητοι. Προσαρμόζονται στις ανάγκες και στις ικανότητες των παιδιών, στις ανάγκες και αξίες της οικογένειας.

- Εξηγούμε τη σημασία τους, τους αιτιολογούμε, δεν τους ανακοινώνουμε απλά.

- Μπορεί να μην είναι οι ίδιοι για όλους (π.χ. τα πιο μικρά παιδιά έχουν άλλη ώρα ύπνου από τα μεγαλύτερα).

- Είναι καλύτερα να υπάρχει συμφωνία μεταξύ των γονέων για τους κανόνες.

- Αναμένουμε ότι το παιδί θα θελήσει να δοκιμάσει τα όρια. Οι αντιδράσεις πρέπει να είναι οι ίδιες κάθε φορά.

- Καθώς μεγαλώνει το παιδί, οι κανόνες επαναξιολογούνται, καθώς και οι προσδοκίες (π.χ. ώρα επιστροφής στο σπίτι μετά από μια έξοδο).

-Λέμε τον κανόνα, βάζουμε το όριο με σταθερά λεκτικά μηνύματα, έχοντας κανονικό τόνο φωνής και στάσεις σώματος που δεν είναι απειλητικές ή εκφοβιστικές.

- Ελέγχουμε, αν το παιδί κατάλαβε αυτό που του είπαμε.

- Αν το παιδί αποφασίσει να προκαλέσει τον κανόνα, ακολουθούμε τη διαδικασία των επιλογών και των συνεπειών.

- Οι επιλογές είναι περιορισμένες. Η διορθωτική συμπεριφορά είναι μια από τις επιλογές.

- Ενημερώνουμε  επίσης για τη συνέπεια που θα ακολουθήσει.

- Καθιστούμε το παιδί υπεύθυνο για την απόφαση. («Τι αποφασίζεις;», μετά την παρουσίαση των επιλογών).

 (Ο κανόνας σε σχέση με το φαγητό καθορίζει ότι «τρώμε στην κουζίνα».

Όταν το παιδί αποφασίσει να φάει το παγωτό του στο υπνοδωμάτιο του, του λέμε: «Μπορείς να φας το παγωτό στην κουζίνα ή έξω, αλλά, αν το φας οπουδήποτε αλλού στο σπίτι, θα το πάρω»).

- Οι συνέπειες είναι ολόκληρο κεφάλαιο από μόνες τους. Θα περιοριστούμε να  αναφέρουμε ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε πολλές καταστάσεις που δημιουργούνται στις σχέσεις των παιδιών με άλλα παιδιά, με ενήλικες, με αντικείμενα, με δραστηριότητες, με προνόμια που δίνονται στα πλαίσια της οικογενειακής ζωής. Ο προσωρινός χωρισμός ενός παιδιού από το άλλο, του παιδιού από τον ενήλικα, από το αντικείμενο,  από τη δραστηριότητα, από ένα προνόμιο αποτελεί ένα παράδειγμα λογικής συνέπειας, όταν παρουσιάζονται αρνητικές συμπεριφορές στις σχέσεις αυτές.

-Μια άλλη μορφή λογικής συνέπειας είναι η μέθοδος του «θετικού διαλείμματος- παύσης (Time-out)».                                                  Είναι χρόνος και χώρος που δίνεται στο παιδί και στο γονιό, για να ηρεμήσουν και να επανέλθουν σε μια ισορροπία, για να μπορέσουν μετά να προσεγγίσουν το πρόβλημα. Είναι μια αποτελεσματική διαδικασία μάθησης και  μια  θετική εμπειρία, που ενδυναμώνει τα παιδιά να μάθουν αυτοέλεγχο, προωθώντας την αυτοεκτίμηση και την υπευθυνότητα.

-Για τα παιδιά κάτω των 3 χρόνων η μέθοδος αυτή είναι αποτελεσματική, όταν είναι και ο ενήλικας μαζί τους. Σε αυτή την ηλικία χρειάζεται κατανόηση της αναπτυξιακής πορείας του παιδιού και ίσως προέχουν άλλοι μέθοδοι πειθαρχίας, όπως συνεχής επίβλεψη, απόσπαση προσοχής από τα ερεθίσματα που προκαλούν τη μη αποδεκτή συμπεριφορά, επανακατεύθυνση της δραστηριότητας. (μετακίνηση με καλοσύνη και σταθερότητα από αυτό που κάνουν και καθοδήγηση σε δραστηριότητα που μπορούν να κάνουν).   

5.  Κάνουμε  συναντήσεις οικογένειας.

-Οι τακτικές συναντήσεις της οικογένειας μπορεί να βοηθήσουν τους γονείς και το παιδί να οικοδομήσουν αίσθημα αμοιβαίου σεβασμού, εμπιστοσύνης, κατανόησης και αγάπης. Διδάσκουν στα παιδιά ότι έχουν αξία, ότι είναι ικανά μέλη της οικογένειας.

-Στις συναντήσεις αυτές που γίνονται σε τακτικό χρόνο, προγραμματισμένο από πριν, τα παιδιά ακόμα και της προσχολικής ηλικίας μπορούν να προσφέρουν θετικά σχόλια και εκτιμήσεις για το κάθε μέλος της οικογένειας, να βοηθήσουν στις λύσεις των προβλημάτων, να σχεδιάσουν την ψυχαγωγία της οικογένειας, να μάθουν να εκφράζουν τις ανάγκες τους και να παίρνουν βοήθεια με θετικό τρόπο.

Κλείνοντας…

Δεν έχουμε βέβαια εξαντλήσει τους τρόπους οικοδόμησης και εφαρμογής της θετικής πειθαρχίας. Δώσαμε μερικά στοιχεία, για να αποτελέσουν πηγή προβληματισμού και σκέψης γύρω από το θέμα των σχέσεων στην οικογένεια.

Οι ανταγωνιστικές σχέσεις μεταξύ των παιδιών και των γονιών θέλουν συστηματική δουλειά. Η αλλαγή τόσο η δική μας ως γονείς όσο και του παιδιού χρειάζεται χρόνο.  Όταν υπάρχει συνειδητοποίηση, ενεργό ενδιαφέρον και αγάπη μπορούμε να καθοδηγηθούμε και να καθοδηγήσουμε με τη σειρά τα παιδιά προς την κατεύθυνση της ωρίμανσης, της υπευθυνότητας  και της αυτονομίας.

Πηγή: Paidiatros.com

H κατανάλωση αναψυκτικών από τα παιδιά οδηγεί σε επιθετική συμπεριφορά και διαταραχές στην προσοχή. Αυτό υποστηρίζεται από άρθρο που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο γνωστό περιοδικό pediatrics. Οι Αμερικάνοι κατέχουν την πρωτιά στην κατανάλωση αναψυκτικών σε σχέση με τις άλλες χώρες. Μελέτη στην Καλιφόρνια το 2005 κατέδειξε  ότι ποσοστό μεγαλύτερο από το 40% των παιδιών 2-11 ετών καταναλώνουν ένα ή περισσότερα αναψυκτικά την ημέρα.

Έρευνες που αφορούσαν τους ενήλικες έδειξαν συσχέτιση της κατανάλωσης αναψυκτικών με επιθετική συμπεριφορά, τάσεις αυτοκτονίας, εξάρτηση και καταθλιπτική διάθεση. Παράλληλα παρόμοια συσχέτιση έχει ανευρεθεί και σε μελέτη που αφορούσε παιδιά που φοιτούσαν στο λύκειο. Στην Κύπρο και στην Ελλάδα δεν έχουν πέσει στην αντίληψή μας στατιστικά στοιχεία όσον αφορά την κατανάλωση αναψυκτικών από τα παιδιά και τους ενήλικες, παρόλα αυτά φαίνεται από την εμπειρία που έχει ο κάθε ένας από εμάς καθημερινά, ότι η κατανάλωση αναψυκτικών είναι πραγματικότητα τόσο στα παιδιά όσο και στους ενήλικες.

Πληθώρα παραγόντων όπως το οικογενειακό περιβάλλον και οι συνθήκες διαπαιδαγώγησης επηρεάζουν τη συμπεριφορά των παιδιών.  Η αντίδραση σε άγχος όπως στο διαζύγιο, οι συγκρούσεις των γονιών, η παιδική κακοποίηση αφήνουν ανεξίτηλα τα σημάδια τους στη συμπεριφορά του ευάλωτου παιδικού πληθυσμού.

Στην παρούσα μελέτη οι ερευνητές εξέτασαν τη συσχέτιση της συμπεριφοράς των παιδιών  με την κατανάλωση αναψυκτικών.  Δόθηκε έμφαση στην επιθετικότητα, τη διάσπαση της προσοχής και τις συμπεριφορές εξάρτησης.

Η  μελέτη περιλάμβανε 2929 παιδιά από τις ΗΠΑ ηλικίας 5 ετών (52%αγόρια). Στη μελέτη συμμετείχαν οι μητέρες των παιδιών και συμπλήρωναν ερωτηματολόγιο που περιλάμβανε ερωτήσεις που αφορούσαν τη συμπεριφορά των παιδιών τους και την ημερήσια κατανάλωση αναψυκτικών.  Παράλληλα περιλαμβάνονταν ερωτήσεις που αφορούσαν  άλλους διαιτητικούς και κοινωνικούς παράγοντες (πρακτικές των γονιών, κατάθλιψη της μητέρας) που συσχετίστηκαν με την κατανάλωση αναψυκτικών και την επιθετική συμπεριφορά στα παιδιά.

Σύμφωνα με το ερωτηματολόγιο για κάθε παιδί έβγαινε βαθμολογία όσον αφορά ορισμένους άξονες της συμπεριφοράς του όπως η επιθετικότητα, η προσοχή, οι συμπεριφορές εξάρτησης.

Ακολούθησε στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων που κατέδειξε τα πιο κάτω:

1. Το 43% των παιδιών κατανάλωναν ένα αναψυκτικό την ημέρα και το 4% κατανάλωναν 4 ή περισσότερα αναψυκτικά την ημέρα.

2. Τα παιδιά που κατανάλωναν έστω και ένα αναψυκτικό την ημέρα είχαν υψηλότερη βαθμολογία όσον αφορά την επιθετική συμπροφορά σε σχέση με αυτά που δεν κατανάλωναν κανένα αναψυκτικό.

2. Η βαθμολογία της επιθετικότητας ήταν ανάλογη με τον αριθμό των αναψυκτικών που κατανάλωναν τα παιδιά.

3.  Παιδιά που κατανάλωναν πάνω από 4 αναψυκτικά την ημέρα είχαν διαταραχές στην προσοχή  σε σχέση με αυτά που δεν κατανάλωναν κανένα αναψυκτικό.

4. Παιδιά που κατανάλωναν 2 έως 4 αναψυκτικά την ημέρα παρουσίαζαν συμπεριφορές εξάρτησης σε σχέση με αυτά που δεν κατανάλωναν κανένα αναψυκτικό.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της  μελέτης οι ερευνητές συμπεραίνουν ότι φαίνεται να υπάρχει συσχέτιση της επιθετικής συμπεριφοράς των παιδιών με την κατανάλωση αναψυκτικών λαμβάνοντας υπόψιν άλλους στρεσσογόνους και κοινωνικούς παράγοντες που επιδρούν στη συμπεριφορά των παιδιών.

 

 Πηγή: Paidiatros.com

Ιγμορίτιδα είναι αρρώστια που προσβάλλει τα ιγμόρια.

Τι είναι τα ιγμόρια;

Τα ιγμόρια είναι δυο κοιλότητες του κρανίου που βρίσκονται κάτω από τα μάτια και πίσω από τα μάγουλα. Επικοινωνούν με την μύτη. Το κρανίο εκτός από αυτές τις δυο κοιλότητες έχει επίσης και τους ηθμοειδείς κόλπους (πίσω από τη μύτη), τους μετωπιαίους κόλπους (πάνω από τα μάτια) και το σφηνοειδή κόλπο (πίσω από τα μάτια). 

Πόσες μορφές ιγμορίτιδας υπάρχουν;

Α. Οξεία ιγμορίτιδα

Η οξεία ιγμορίτιδα εμφανίζεται συνήθως μερικές μέρες μετά από ένα κοινό κρυολόγημα. Οφείλεται σε κάποιο μικρόβιο και τα συνηθέστερα συμπτώματα είναι τα εξής:

1.  Πονοκέφαλος
2.  Βήχας
3.  Παχύρρευστες εκκρίσεις από την μύτη
4.  Μπούκωμα στη μύτη
5.  Ελαφρό πυρετό
6.  Ήπιο πυρετό

Β. Χρόνια ιγμορίτιδα

Όταν τα συμπτώματα της ιγμορίτιδας διαρκούν για μερικές βδομάδες τότε λέμε ότι ο άρρωστος έχει χρόνια ιγμορίτιδα. Οι συνηθέστερες αιτίες που προκαλούν χρόνια ιγμορίτιδα είναι οι εξής:

1.  Όχι καλή επικοινωνία των ιγμορίων με τη μύτη.
2.  Ελαττωμένο αμυντικό σύστημα
3.  Αδυναμία να αποβάλει ο οργανισμός με ευκολία τις βλέννες που φυσιολογικά παράγονται στα ιγμόρια. 

Γιατί περιγράφεται η ιγμορίτιδα σε αυτή την ενότητα που είναι για τις αλλεργίες;

Πολλοί ειδικοί πιστεύουν ότι άτομα με αλλεργική ρινίτιδα έχουν ταυτόχρονα με το οίδημα (φούσκωμα) του βλεννογόνου (η εσωτερική επιφάνεια της μύτης) της μύτης και οίδημα του βλεννογόνου των ιγμορίων. Το οίδημα των ιγμορίων μπορεί να προκαλέσει χρόνια ιγμορίτιδα. Γι΄ αυτό και οι ειδικοί συστήνουν ότι κάθε άτομο με χρόνια ιγμορίτιδα πρέπει να ελέγχονται για πιθανές αλλεργίες.

Τα συνηθέστερα αλλεργικά αίτια που μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα ιγμορίτιδας είναι ο καπνός και η μόλυνση της ατμόσφαιρας.

Πώς γίνεται η διάγνωση της ιγμορίτιδας;

Για να θέσει ένας γιατρός τη διάγνωση της ιγμορίτιδας σε ένα άρρωστο οφείλει να συνυπολογίσει το ιστορικό του αρρώστου (συμπτώματα), τα ευρήματα της εξέτασης του και τα αποτελέσματα των εξετάσεων που θα ζητήσει. Οι συνηθέστερες εξετάσεις που ζητά ένα γιατρός είναι οι εξής:

1.  Ακτινογραφία ιγμορίων.
2.  Αξονική τομογραφία ιγμορίων.

Οι πιο πάνω εξετάσεις δείχνουν αν τα ιγμόρια είναι γεμάτα με αέρα (έτσι πρέπει να είναι φυσιολογικά) ή αν έχει μαζευτεί σε αυτές υγρό (το υγρό μπορεί να είναι πύο ή απλώς βλέννες που μαζεύτηκαν στην κοιλότητα).

Ποια η θεραπεία της ιγμορίτιδας;

Α. Οξεία ιγμορίτιδα

1.  Αντιβιοτικά φάρμακα, τα οποία συνήθως δίνονται για 10-14 μέρες.
2.  Αποσυμφορητικά φάρμακα της μύτης για να διατηρείται η μύτη ανοικτή. Ο καλύτερος όμως τρόπος για να διατηρήσετε τη μύτη ανοικτή είναι να τοποθετείτε στη μύτη του παιδιού φυσιολογικό ορό τουλάχιστο τέσσερις φορές την ημέρα.
3.  Οι άρρωστοι που είναι γνωστό ότι έχουν αλλεργική ρινίτιδα θα πρέπει να παίρνουν και ένα αντιϊσταμινικό φάρμακο.
4.  Να παίρνει μπόλικα υγρά, τα οποία θα βοηθήσουν να ρευστοποιηθούν οι βλέννες και να αποβληθούν ευκολότερα.

Β. Χρόνια ιγμορίτιδα

1. Αντιβιοτικά φάρμακα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα (3-4 βδομάδες).
2. Χορήγηση τοπικά κορτιζόνης.
3. Αποσυμφορητικά φάρμακα.
4. Πλύσεις της μύτης με φυσιολογικό ορό.
5. Να παίρνει μπόλικα υγρά. Χειρουργική αντιμετώπιση της ιγμορίτιδας σπανιότατα χρησιμοποιείται στα παιδιά και μόνο όταν αποτύχουν όλες οι άλλες μορφές θεραπείες.

 

Πηγή: Paidiatros.com

Πώς ορίζεται η εκφοβιστική συμπεριφορά και σε ποιους παράγοντες οφείλεται;

Όταν ένα παιδί εκδηλώνει εκφοβιστική συμπεριφορά στα πλαίσια του σχολείου, ως εκπαιδευτικοί ψυχολόγοι και συνεργάτες των σχολείων, μας οδηγεί να αναλογιστούμε κυρίως δύο θέματα:

Τι είδους βία έχει εκδηλωθεί στο εκπαιδευτικό πλαίσιο;

Γιατί ένα παιδί εκδηλώνει αυτού του είδους τη συμπεριφορά;

Όσον αφορά στο ερώτημα 1 για το τι θεωρείται βία και γενικότερα εκφοβιστική συμπεριφορά, αναφέρονται τα ακόλουθα που περιλαμβάνονται σε πολιτικά κείμενα του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού (ypp3745, «Πρόληψη, αντιμετώπιση και διαχείριση περιστατικών σχολικού εκφοβισμού»,http://www.moec.gov.cy)

Ερώτημα 1.  Τι είναι βία και τι θεωρείται εκφοβιστική συμπεριφορά;

Βία

Η βία είναι η σκόπιμη χρήση φυσικής δύναμης ή εξουσίας, είτε με μορφή απειλής είτε πραγματική, κατά του εαυτού, ενός άλλου προσώπου, ή εναντίον μιας ομάδας ή μιας κοινότητας, η οποία είτε επιφέρει ή έχει μεγάλη πιθανότητα να επιφέρει τραυματισμό, θάνατο, ψυχολογική βλάβη, δυσλειτουργική ανάπτυξη ή στέρηση (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, 1997).

Σχολικός εκφοβισμός

Ένας μαθητής γίνεται αντικείμενο εκφοβισμού ή θυματοποιείται, όταν υποβάλλεται, κατ’ επανάληψη και κατ’ εξακολούθηση, σε αρνητικές ενέργειες από έναν ή περισσότερους άλλους μαθητές (Olweus,1986, 1991). Το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού εκδηλώνεται ως επιθετική συμπεριφορά μεταξύ των μαθητών, η οποία έχει τα εξής χαρακτηριστικά:

• γίνεται προς ένα άτομο ή ομάδα,
• είναι εσκεμμένη, απρόκλητη και ανεπιθύμητη,
• είναι επαναλαμβανόμενη ή με μεγάλη πιθανότητα να επαναληφθεί,
• υπάρχει ανισορροπία δυνάμεων. Η ανισορροπία δυνάμεων υπάρχει, όταν γίνεται προσπάθεια από μέρους του δράστη να ασκήσει έλεγχο στη συμπεριφορά του ατόμου-στόχου ή να περιορίσει τη δυνατότητα του ατόμου να υπερασπίσει τον εαυτό του. Η διαφορά της δύναμης μπορεί να υπάρχει σε συγκεκριμένη σχέση για συγκεκριμένη περίοδο
• έχει σκοπό την πρόκληση σωματικού και ψυχολογικού πόνου,
• μπορεί να προκαλέσει η βλάβη. Η βλάβη που μπορεί να προκληθεί είναι σωματική, ψυχολογική, κοινωνική ή
• μαθησιακή. Η βλάβη είναι ένα φάσμα από αρνητικές εμπειρίες που μπορούν να προκαλέσουν: (α) σωματικό τραύμα ή πόνο, (β) ψυχολογικές επιπτώσεις, όπως άγχος, κατάθλιψη, απελπισία, θλίψη κ.τ.λ. (γ) κοινωνικές επιπτώσεις, όπως βλάβη στη φήμη ή τις σχέσεις του ατόμου με άλλους, (δ) επιπτώσεις στη μάθηση λόγω αύξησης απουσιών, σχολική εγκατάλειψη, δυσκολίες συγκέντρωσης στο μάθημα, χαμηλή μαθησιακή επίδοση.

Τρόποι εκδήλωσης εκφοβισμού:

1. Άμεσος: συμβαίνει στην παρουσία του ατόμου-στόχου (π.χ. σπρώξιμο, βρίσιμο, κ.τ.λ.)

2. Έμμεσος: δεν συμβαίνει στην παρουσία του ατόμου-στόχου (π.χ. διάδοση ψευδών ή/και επιβλαβών φημών κ.τ.λ.)

Μορφές Εκφοβιστικής Συμπεριφοράς:

1. Σωματική: χρήση σωματικής βίας από το άτομο που εκφοβίζει προς το άτομο-στόχο (π.χ. χτυπήματα, κλωτσιές, γροθιές, φτύσιμο, τρικλοποδιές, σπρωξίματα, απειλητικές / ανεπιθύμητες χειρονομίες σεξουαλικού περιεχομένου, εξαναγκασμός για διάπραξη σεξουαλικών/ προσβλητικών πράξεων κτλ). 

2. Λεκτική: προφορική ή γραπτή επικοινωνία από το άτομο που εκφοβίζει προς το άτομο-στόχο, η οποία προκαλεί βλάβη. Η λεκτική εκφοβιστική συμπεριφορά περιλαμβάνει: χλευασμούς, χρήση μειονεκτικών επιθέτων, βρισιές, απειλητικά ή προσβλητικά μηνύματα, ανάρμοστα σεξουαλικά σχόλια και λεκτικές απειλές κ.ά.

3. Σχεσιακή: συμπεριφορά από το άτομο που εκφοβίζει, που αποσκοπεί να βλάψει τη φήμη και τις σχέσεις του ατόμου-στόχου με άλλα άτομα. Συμβαίνει άμεσα, όταν το άτομο που εκφοβίζει απομονώνει το άτομο-στόχο, το αγνοεί ή το παρεμποδίζει να αλληλοεπιδρά με συνομήλικούς του. Συμβαίνει έμμεσα, όταν το άτομο που εκφοβίζει, διαδίδει ψευδείς ή/και επιβλαβείς φήμες, γράφει σε δημόσια μέρη υποτιμητικά σχόλια ή εκθέτει φωτογραφίες του παιδιού-στόχου σε φυσικό ή ηλεκτρονικό χώρο χωρίς την άδεια ή τη γνώση του.

4. Καταστροφή περιουσίας: κλοπή, αλλοίωση ή καταστροφή περιουσίας του ατόμου- στόχου από το άτομο που εκφοβίζει, με σκοπό να του προκαλέσει βλάβη (π.χ. κλοπή, κατάσχεση ή καταστροφή προσωπικών αντικειμένων, διαγραφή ή/και αλλοίωση προσωπικών ηλεκτρονικών πληροφοριών κ.τ.λ.).

Οι πράξεις βίας μπορούν να στοχοποιούν, μεταξύ άλλων, πρόσωπα στη βάση της εθνικής ή φυλετικής τους καταγωγής, της γλώσσας, της θρησκείας, των πεποιθήσεων, του φύλου, του σεξουαλικού προσανατολισμού, της αναπηρίας, της ηλικίας, της κοινότητας, του καθεστώτος παραμονής στη χώρα, της εμφάνισης, της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης, των ταλέντων ή άλλων χαρακτηριστικών. Περιστατικά που έχουν ως σκοπό ή αποτέλεσμα την περιθωριοποίηση, τον αποκλεισμό ή τις διακρίσεις σε βάρος ατόμων ή ομάδων ατόμων, εξαιτίας της διαφορετικότητάς τους, ορίζονται ως ρατσιστικά περιστατικά και έχουν ως συνέπεια την καλλιέργεια περιβάλλοντος εχθρότητας όχι μόνο προς το θύμα ή τα θύματα του περιστατικού βίας, αλλά προς όλα τα πρόσωπα που μοιράζονται τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. 

Σε ποια μέρη του σχολείου λαμβάνει χώρα συχνότερα η εκφοβιστική συμπεριφορά;

•  Στην αυλή του σχολείου
•  Στο γήπεδο
•  Στις τουαλέτες
•  Στον δρόμο προς και από το σχολείο
•  Στην αίθουσα διδασκαλίας

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα επιστημονικών ερευνών η ενεργός παρουσία του ενήλικα μειώνει την εκδήλωση του φαινομένου του σχολικού εκφοβισμού.

Χαρακτηριστικά των θυτών και των θυμάτων

Συνήθως, οι θύτες και τα θύματα είναι πιθανόν να παρουσιάζουν κάποια από τα πιο κάτω χαρακτηριστικά:

Χαρακτηριστικά των θυτών:

•   σωματική δύναμη, επιθετικότητα, χρήση βίας,
•   παρόρμηση, θυμός, χαμηλή ανοχή στη ματαίωση,
•   «δημοφιλή» άτομα που συνήθως κυριαρχούν και επιβάλλονται,
•   ανασφάλεια, χαμηλή αυτοεκτίμηση,
•   επίδειξη σιγουριάς και αυτοπεποίθησης προς τους άλλους,
•   μειωμένες κοινωνικές δεξιότητες,
•   ακαδημαϊκές δυσκολίες,
•   υιοθέτηση αρνητικής στάσης απέναντι στους άλλους,
•   δυσκολίες στην επίλυση διαφορών με άλλους,
•   προέλευση από οικογενειακό περιβάλλον με συγκρούσεις και δυσκολίες στην
•   οριοθέτηση,
•   αρνητική προδιάθεση για το σχολείο,
•   ροπή υιοθέτησης αρνητικών προτύπων,
•   ροπή προς παράβαση κανόνων και προς εκδήλωση αντικοινωνικών συμπεριφορών,
•   ικανότητα να ξεφεύγουν από δύσκολες καταστάσεις,
•   απουσία ηθικών ενδοιασμών ή τύψεων για τις πράξεις τους,
•   έλλειψη ενσυναίσθησης.

Χαρακτηριστικά των θυμάτων

• εσωστρέφεια, ευαισθησία, ντροπαλότητα/συστολή,
• αίσθηση φόβου, εκδήλωση παθητικής στάσης έναντι σε μορφές βίας,
• αυξημένο άγχος και ανασφάλεια,
• χαμηλή αυτοεικόνα και αυτοπεποίθηση,
• δυσκολία στην υπεράσπιση του εαυτού τους,
• ανεπάρκεια κοινωνικών δεξιοτήτων,
• δυσκολία στην επίλυση των διαφορών τους,
• ανάπτυξη σχέσεων καλύτερα με ενήλικες (κυρίως εκπαιδευτικούς, γονείς, μητέρα)παρά με συνομηλίκους,
• σωματικά αδύναμα παιδιά (ιδίως αγόρια) ή με κάποια ιδιαιτερότητα στο
• παρουσιαστικό τους (υπέρβαρα, λιποβαρή, παιδιά με χαμηλό ύψος, κ.ά.),
• ιδιαίτερες ικανότητες/δυνατότητες ή και περιορισμένες.

Ως αποτέλεσμα, τα θύματα εξελίσσονται κάποτε και οι ίδιοι σε θύτες. Μέσα από τις έρευνες που αφορούν στο σχολικό εκφοβισμό εντοπίζεται και μια τρίτη ομάδα παιδιών που είναι ταυτόχρονα θύτες και θύματα.

Χαρακτηριστικά των θυτών-θυμάτων

• χαμηλή αυτοεικόνα και αυτοπεποίθηση,
• ανεπάρκεια κοινωνικών δεξιοτήτων,
• δυσκολία στην επίλυση των διαφορών τους,
• ακαδημαϊκές δυσκολίες,
• ροπή υιοθέτησης αρνητικών προτύπων,
• απομόνωση και απόρριψη από συνομήλικους.

Οι θεατές ή παρευρισκόμενοι μιας εκφοβιστικής συμπεριφοράς χωρίζονται στις ακόλουθες ομάδες:

• Παιδιά που υποστηρίζουν και διευκολύνουν το θύτη.
• Παιδιά που ακολουθούν τον θύτη και τον ενισχύουν με γέλια, χειροκροτήματα και  άλλες μορφές επιδοκιμασίας.
• Παιδιά που δε λαμβάνουν μέρος, είτε τους αρέσει να παρακολουθούν είτε απομακρύνονται από τη σκηνή προσποιούμενα ότι δεν είδαν τίποτα.
• Παιδιά που θυματοποιούνται, τρομοκρατούνται: είναι πιθανό να θέλουν να υποστηρίξουν το θύμα, αλλά δεν ξέρουν τι να πράξουν.
• Παιδιά που υπερασπίζονται το θύμα, αποδοκιμάζουν το θύτη ή/και τρέχουν να φέρουν βοήθεια.

Επιπτώσεις εκφοβιστικής συμπεριφοράς

Οι επιπτώσεις του σχολικού εκφοβισμού είναι σοβαρές και μακροχρόνιες και μπορεί να ποικίλουν ανάλογα με την περίπτωση. Οι επιπτώσεις αυτές αφορούν στα θύματα, στους θύτες, αλλά και στους θεατές.

Πιθανές επιπτώσεις της εκφοβιστικής συμπεριφοράς στους θύτες

Τα παιδιά που ασκούν τον εκφοβισμό και τη βία, πιθανόν, να παρουσιάζουν:

•   αδυναμία να αποδεχτούν τον εαυτό τους,
•   χαμηλή αυτοεκτίμηση,
•   δυσκολία διαπροσωπικών σχέσεων και διαχείρισης θυμού και συγκρούσεων,
•   άγχος, τάσεις κατάθλιψης, ψυχιατρικά προβλήματα,
•   αυξημένο κίνδυνο νεανικής και ενήλικης εγκληματικότητας, χρήση ουσιών και αλκοόλ,
•   αυξημένες πιθανότητες αντικοινωνικής και παραβατικής συμπεριφοράς, όπως κλοπές και βανδαλισμούς,
•   απομάκρυνση από το σχολείο και διακοπή σχολικής φοίτησης
•   τάσεις φυγής από το σπίτι,
•   αυξημένη πιθανότητα βίαιης συμπεριφοράς στην οικογένειά του ως ενήλικες.

Πιθανές επιπτώσεις της εκφοβιστικής συμπεριφοράς στα θύματα. Τα παιδιά που έχουν υποστεί τον εκφοβισμό, πιθανόν να:

•  νιώσουν φόβο, ντροπή, θυμό και το αίσθημα αβοήθητου
•  εκδηλώσουν ψυχοσωματικά προβλήματα, όπως δυσκολίες ύπνου, πονοκεφάλους, στομαχόπονους,
•  παρουσιάσουν μείωση της ακαδημαϊκής επίδοσης και σχολική άρνηση,
•  βιώσουν άγχος και να παρουσιάσουν συμπτώματα της διαταραχής μετατραυματικού στρες,
•  παρουσιάσουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και στοιχεία κατάθλιψης,
•  γίνουν οι ίδιοι θύτες σε μια άλλη κατάσταση,
•  οδηγηθούν σε απόπειρα αυτοκτονίας - σε πιο ακραίες περιπτώσεις,
•  συνεχίσουν να θυματοποιούνται και στο χώρο της εργασίας ως ενήλικες.

Ενδείξεις ότι το παιδί έχει πέσει θύμα εκφοβισμού και βίας στο σχολείο είναι:

•   μειωμένη διάθεση ή άρνηση για το σχολείο,
•   αδικαιολόγητες απουσίες,
•   αλλαγή στη διαδρομή προς το σχολείο,
•   καθυστέρηση στην προσέλευση στο σχολείο και κατά την επιστροφή στο σπίτι,
•   άρνηση για συμμετοχή σε σχολικές εκδηλώσεις και δραστηριότητες,
•   απροσδόκητη μαθησιακή πτώση, χαμηλοί βαθμοί,
•   προσκόλληση σε εκπαιδευτικούς - ενήλικες κατά τα διαλείμματα,
•   αποφεύγει επεξηγήσεις για σημάδια και μελανιές στο σώμα,
•   ενδείξεις επίθεσης (ρούχα σκισμένα και προσωπικά αντικείμενα κατεστραμμένα),
•   απώλεια προσωπικών αντικειμένων,
•   συχνά ζητά χρήματα από τους γονείς με τη δικαιολογία ότι τα έχασε,
•   ξαφνικές αλλαγές στη διάθεση, που διαρκούν για μεγάλο χρονικό διάστημα,
•   ψυχοσωματικά προβλήματα, όπως πονοκέφαλο, πόνο στην κοιλιά, χωρίς παθολογικά αίτια κ.ά.

Επιπτώσεις στους θεατές

Τα παιδιά που είναι θεατές περιστατικών σχολικού εκφοβισμού πιθανόν να αισθανθούν: φόβο και άγχος, ενοχή, απάθεια, αβοήθητα.

Ακόμα είναι, πιθανόν, να αναπτύξουν και τα ίδια εκφοβιστικές συμπεριφορές. Σημείωση ότι τα παραπάνω μπορεί να αποτελούν ενδείξεις και για άλλες δυσκολίες ή προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζει ένα παιδί (π.χ κατάθλιψη και άλλες ψυχολογικές διαταραχές).

Ερώτημα 2:  Γιατί ένα παιδί εκδηλώνει βία και εκφοβιστική συμπεριφορά

Όσον αφορά στο δεύτερο ερώτημα, σχετικά με τους λόγους που ένα παιδί εκδηλώνει βία και εκφοβιστική συμπεριφορά προς τα άλλα παιδιά, είναι σημαντικό να έχουμε υπόψη μας ως γονείς ότι ένα παιδί εκδηλώνει συμπεριφορές ανάλογα με τις εμπειρίες και την καθοδήγηση που είχε κυρίως από το στενό του οικείο περιβάλλον.

Κάποιες εμπειρίες πιθανόν να είναι τραυματικές για το παιδί ή να τις έχει βιώσει με έναν τραυματικό τρόπο, ο οποίος θα το οδηγήσει  να συμπεριφερθεί ως θύτης στις μελλοντικές συναναστροφές του με τα άλλα παιδιά.

Ο τρόπος που τα παιδιά συσχετίζονται και κοινωνικοποιούνται δεν είναι τυχαίος και σε αρκετά μεγάλο βαθμό καθορίζεται από τις εμπειρίες που βίωσε τόσο στο στενό του οικογενειακό περιβάλλον όσο και στο περιβάλλον του σχολείου.

Ποιοι παράγοντες θεωρούνται υψηλού κινδύνου έτσι ώστε ένα παιδί να εκδηλώσει εκφοβιστική συμπεριφορά;

Από την εμπειρία μας ως εκπαιδευτικοί ψυχολόγοι, είναι πιθανό τα περισσότερα παιδιά να έχουν βιώσει μια από τις πιο κάτω εμπειρίες:

• εγκατάλειψη από ένα ή και από τους δύο γονείς,
• συναισθηματική απόρριψη από ένα ή και από τους δύο γονείς,
• μειωμένη καθοδήγηση από το στενό οικογενειακό περιβάλλον,
• αυστηρές/ υπερβολικές ποινές από τους οικείους,
• υπερπροστασία παιδιού,
• συνεχείς εντάσεις στην οικογένεια,
• βία στην οικογένεια,
• κακοποίηση παιδιού,
• παραμέληση των συναισθηματικών και άλλων αναγκών του παιδιού που αφορούν στη φροντίδα του,
• μειωμένες κοινωνικές δεξιότητες γονιών,
• ψυχική νόσος ή κατάθλιψη σε έναν από τους γονείς,
• απώλεια ενός γονιού ή θάνατος σε άλλο μέλος της οικογένειας,
• κατάχρηση νόμιμων ουσιών(αλκοόλ) και χρήση μη νόμιμων ουσιών από τους γονείς ή από άλλα άτομα στο στενό τους περιβάλλον που εμπλέκονται στην επίβλεψη και στη διαπαιδαγώγησή τους,
• χαμηλή επίδοση στο σχολείο ή και σχολική αποτυχία,
• αδυναμία ενδυνάμωσης της αυτοπεποίθησης του παιδιού,
• συνεχόμενη ψυχολογική καταπίεση του παιδιού από οικεία άτομα (στην οικογένεια ή και στο σχολείο).

Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως οι πιο πάνω παράγοντες είναι ενδεικτικοί και επιπλέον δε συνεπάγεται πως μια τέτοια προσωπική εμπειρία θα οδηγήσει όλα τα παιδιά να αναπτύξουν τέτοιες συμπεριφορές.

Τι θα πρέπει να γίνει για αυτά τα παιδιά;

Σε επίπεδο πρόληψης, το σχολείο έχει σημαντικό ρόλο να διαδραματίσει καθώς επίσης και η συνεχής ενημέρωση και η επιμόρφωση των γονιών σε θέματα διαπαιδαγώγησης των παιδιών.

Παράλληλα, η στενή συνεργασία γονιών και σχολείου, σε περίπτωση που εντοπιστεί ότι ένα παιδί εκδηλώνει εκφοβιστική συμπεριφορά είναι απαραίτητη στην αποτελεσματική αντιμετώπιση αυτής της συμπεριφοράς, καθώς και στη στήριξη του παιδιού που εκδηλώνει τέτοιας φύσεως συμπεριφορές.  Η έγκαιρη παρέμβαση τόσο των γονιών όσο και του σχολείου διαδραμτίζει καταλυτικό ρόλο στην πορεία της ανάπτυξης του παιδιού και στην ποιότητα των σχέσεων που θα αναπτύξει στο μέλλον με τα υπόλοιπα παιδιά.

Πηγή: Paidiatros.com