Γιατί συγκρούεται το παιδί μου

Τα παιδιά είναι πολύ φυσιολογικό να συγκρούονται, ακριβώς όπως είναι φυσιολογικό να συγκρούονται οι ενήλικες. Η σύγκρουση είναι ο τρόπος για να δείξει το παιδί ότι διαφωνεί με μια συνθήκη ή κατάσταση και ότι επιθυμεί κάτι να αλλάξει.  Ως αντίδραση, η σύγκρουση είναι επιθυμητή διότι δείχνει ότι το παιδί έχει άποψη, ότι έχει δικές του επιλογές και ότι τις διεκδικεί.  Η διεκδίκηση είναι σημαντική δεξιότητα στη ζωή του ατόμου, έτσι που να αγωνίζεται για να προστατέψει τον εαυτό του και τα δικαιώματά του, καθώς και για να κερδίσει αυτά που θεωρεί ότι του αναλογούν στη ζωή.

Πότε είναι οι συγκρούσεις αρνητικές

Οι συγκρούσεις θεωρούνται αρνητικές όταν γίνονται με μη αποδεχτό κοινωνικό τρόπο, όταν παραβιάζουν τα δικαιώματα των άλλων ή όταν βάζουν το άτομο σε κίνδυνο.  Δηλαδή όταν εκδηλώνονται με τη χρήση σωματικής, λεκτικής ή ψυχολογικής βίας και όταν ο στόχος αφορά στην παράλογη διεκδίκηση αιτημάτων.  Αν για παράδειγμα, το παιδί απαιτεί να παρακολουθήσει τηλεόραση για πολύ περισσότερο χρόνο από ότι θεωρεί ο γονέας ως επιτρεπτό για την ηλικία του και για να το πετύχει, αρχίζει να πετά ή να σπάει αντικείμενα, ή να χτυπά.  Άλλα παραδείγματα αφορούν σε περιπτώσεις όπου το παιδί επιμένει να γίνει το δικό του χωρίς επιθυμία συμβιβασμού, όταν βρίζει ή απειλεί, όταν πιάνεται στα χέρια με άλλα παιδιά, όταν αρνείται πεισματικά να συνεργαστεί και όταν είναι έντονα ανυπάκουο.

Με ποιον συνήθως συγκρούεται το παιδί

Με οποιονδήποτε βρίσκεται, κατά την άποψή του, στην αντίπερα όχθη και δεν του δίνει αυτό που επιθυμεί.  Το άτομο αυτό είναι συνήθως ο γονέας ο οποίος αναμένεται να ελέγχει και να αποφασίζει αν θα παρέχει ή όχι, αυτό που απαιτεί το παιδί.  Κατά όμοιο τρόπο, το παιδί είναι πιθανόν να συγκρούεται και με οποιονδήποτε άλλο ενήλικα ο οποίος έχει κάποιας μορφής έλεγχο ή εξουσία απέναντί του, ή με άλλα παιδιά που διεκδικούν τα ίδια πράγματα.

Από πού μαθαίνει το παιδί τον τρόπο και το λόγο σύγκρουσης

Το πώς συγκρούεται το παιδί και οι λόγοι για τους οποίους θα συγκρουστεί, όπως όλες οι συμπεριφορές, μαθαίνεται αρχικά από το περιβάλλον, δηλαδή από τα άτομα που βρίσκονται γύρω του και το καθοδηγούν με λεκτικές ή μη λεκτικές οδηγίες, καθώς επίσης και με το παράδειγμά τους. Πιο συγκεκριμένα, το παιδί παρακολουθεί τον τρόπο με τον οποίο αντιδρούν οι σημαντικοί άλλοι στη ζωή του όπως οι γονείς, τα μεγαλύτερα αδέρφια, οι παππούδες/γιαγιάδες, οι δάσκαλοι, οι φίλοι τους κ.ο.κ.  Οι αντιδράσεις αυτές τυγχάνουν εσωτερικής επεξεργασίας και μεταφράζονται σε συμπεριφορά. Άρα αν παρακολουθούν ένα από αυτά τα άτομα να έχει παράλογα και άδικα αιτήματα ή να αντιδρά επιθετικά/βίαια σε μια αντιπαράθεση, τότε πιθανόν να μιμηθούν την ίδια συμπεριφορά σε μια δική τους σύγκρουση.

Οι λόγοι για τους οποίους το παιδί θα μπει σε αντιπαράθεση, εκκινούν από το βασικό πυρήνα αντίληψης που έλαβε από την οικογένεια για το τι είναι σωστό και τι λάθος. Ακολούθως, όταν το παιδί καταγράψει μια συνθήκη ως αρνητική, θα νοιώσει κάποια συναισθήματα όπως αυτό της λύπης, της απογοήτευσης και τελικά του θυμού. Ο θυμός θα αποτελέσει την κινητήρια δύναμη αντίδρασης και θα εκδηλωθεί με συγκεκριμένη συμπεριφορά.  Αν λοιπόν, το παιδί γνωρίζει θετικούς τρόπους διαχείρισης του θυμού του, όπως την έκφραση των συναισθημάτων και την επικοινωνία, τότε η έκβαση της σύγκρουσης πιθανόν να είναι ομαλή έως και εποικοδομητική. Αν από την άλλη, το παιδί γνωρίζει μόνο αρνητικούς τρόπους αντίδρασης, τότε η σύγκρουση θα έχει προβληματική έως καταστροφική εξέλιξη.

Θυμωμένοι γονείς έχουν θυμωμένα παιδιά και αυτά με τη σειρά τους θα είναι οι επόμενοι θυμωμένοι γονείς κ.ο.κ. Οι θυμωμένοι και κακοποιητικοί γονείς παίζουν τεράστιο ρόλο στην ανάπτυξη αντικοινωνικών και παραβατικών συμπεριφορών. Αποτελούν μοντέλο συμπεριφοράς ως προς το πώς το παιδί συναναστρέφεται με τους άλλους.

Θυμός και Συναναστροφή με Συνομήλικους

Όσο καλύτερα συναλλάσσεται ένα παιδί με συνομήλικούς του, τόσο καλύτερες θα είναι οι σχέσεις του αργότερα στη ζωή. Οι πρώτες ενδείξεις για την ικανότητα διαχείρισης των συναισθημάτων και της ανάπτυξης φιλικών ισορροπημένων σχέσεων, διαφαίνεται από τα χρόνια του νηπιαγωγείου. Οι έρευνες δείχνουν ότι παιδιά που παρουσιάζουν δυσκολίες ελέγχου του θυμού και του τρόπου σύγκρουσης σε πρώιμη ηλικία, παρουσιάζουν αυξημένο δείκτη παραβατικότητας και χαμηλότερες σχολικές επιδόσεις.

Πώς προκύπτει η σύγκρουση

Για να βοηθήσουμε το παιδί να ρυθμίσει θετικά την αντίδρασή του, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τον τρόπο με τον οποίο εξελίσσεται η ανθρώπινη συμπεριφορά σε γεγονότα ή προκλήσεις που είναι δυνατόν να πυροδοτήσουν το συναίσθημα του θυμού και της σύγκρουσης. Στο σχολείο για παράδειγμα μπορεί  αυτό να αφορά σε δυσκολίες στο μάθημα, απρόσμενες αλλαγές, κοροϊδία, ένταση με άλλα παιδιά ή το δάσκαλο κ.ο.κ, ενώ στο σπίτι  μπορεί να σχετίζεται με έλλειψη ορίων, ανταγωνιστικές σχέσεις με αδέρφια, αμφισβήτηση για το βαθμό αγάπης, αξίας και ασφάλειας ή λανθασμένη ερμηνεία προθέσεων κ.ο.κ.

Ο τρόπος λειτουργίας της σύγκρουσης – Η καμπύλη του θυμού 

Ένα γεγονός, ακόμη και μικρό, είναι αρκετό για να πυροδοτήσει στο άτομο το μηχανισμό άμυνας ή επίθεσης.

Στο στάδιο της πυροδότησης, το παιδί ερμηνεύει εξωτερικούς παράγοντες ως απειλητικούς και ότι κινδυνεύει να χάσει ή να μην πετύχει αυτό που θέλει. Σε αυτό το στάδιο, μπορούμε ακόμη να αποτρέψουμε την κλιμάκωση της έντασής του, μιας και δεν έχουν ενταθεί οι συναισθηματικές και σωματικές αντιδράσεις που συνοδεύουν τη γνωστική αντίληψη των γεγονότων. Σε αυτό το στάδιο το παιδί μπορεί ακόμη να υπακούσει σε οδηγίες. Αν όμως η κατάσταση δεν ελεγχθεί/τερματιστεί, τότε ραγδαία κλιμακώνεται.

Στη Φάση Κλιμάκωσης,  το σώμα και το μυαλό λειτουργούν αποκλειστικά για την ετοιμασία εισόδου σε μάχη. Εδώ υπάρχει μικρότερο περιθώριο το παιδί να υπακούσει σε οδηγίες. Σε αυτό το στάδιο το παιδί αρχίζει να διαπληκτίζεται, αρνείται να συνεργαστεί, γίνεται προκλητικό προς τον γονιό ή άλλο ενήλικα και ανυπάκουο. Στη Φάση Έντασης, το παιδί αρνείται οποιαδήποτε συνεργασία και γίνεται εμφανέστερα επιθετικό, ενώ στη Φάση Κρίσης/Κορύφωσης Έντασης, η οποία είναι συνήθως μικρής διάρκειας, γίνεται το ξέσπασμα, η συμπεριφορά του παιδιού είναι εκτός ελέγχου και μπορεί να εκφράζεται με σωματική βία, αυτοτραυματισμό, καταστροφή αντικειμένων, ανεξέλεγκτο κλάμα και φωνές. Το παιδί είναι σχεδόν ανίκανο να ακούσει οδηγίες, να αλλάξει τη συμπεριφορά του ή να σκεφτεί τη ζημιά που μπορεί να κάνει στον εαυτό του και στους άλλους.

Στη Φάση Αποκλιμάκωσης, ο θυμός αρχίζει να καταλαγιάζει, όμως επειδή υπάρχει υπερευαισθησία, το άτομο είναι ακόμη ευάλωτο και υπάρχει πιθανότητα νέου κύκλου θυμού. Αν δεν υπάρξει άλλο επεισόδιο, το σώμα επανέρχεται με αργούς ρυθμούς (μπορεί να χρειαστεί και 48 ώρες) στη φυσιολογική του κατάσταση. Στη Φάση Επαναφοράς, το παιδί είναι πιθανό να νοιώσει αισθήματα λύπης και μεταμέλειας. Εδώ είναι σημαντικό η παρέμβασή μας να στοχεύσει στη μεταμέλεια για τη συμπεριφορά και όχι στην ενοχοποίηση γιατί οποιοδήποτε πλήγμα στην προσωπική εικόνα του παιδιού, είναι πιθανό να το βάλει σε άμυνα και ως εκ τούτου να διατηρήσει το θυμό και την επιθετικότητά του. Οι παρεμβάσεις που αφορούν σε συμπεριφορές και όχι επίθεση προς το πρόσωπο, έχουν υψηλές πιθανότητες επιτυχίας ως προς τα θέματα μεταμέλειας, διόρθωσης και επανόρθωσης. 

Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Σύγκρουσης και Διαχείριση του Θυμού

Ο καλύτερος τρόπος διαχείρισης του θυμού και της σύγκρουσης, είναι πρωτίστως η πρόληψη.  Για να προλάβουμε τις αρνητικές αντιδράσεις στο παιδί, στοχεύουμε στην ανάπτυξη των πιο κάτω:

Στην ικανότητά του να συναναστρέφεται και να συναλλάσσεται με άλλα παιδιά.  Μέσα από το παιγνίδι και τις οργανωμένες δραστηριότητες, θα μάθει να μοιράζεται, να αναγνωρίζει και να ακολουθεί κανόνες και πλαίσιο, να αντιλαμβάνεται και να σέβεται τις επιθυμίες των άλλων.

Στην αναγνώριση και εξωτερίκευση συναισθημάτων με κοινωνικά αποδεκτό τρόπο. Μέσα από την καθημερινή επαφή, τη ζεστή σχέση αποδοχής και την επικοινωνία, το παιδί θα ενθαρρυνθεί να εκφράζεται, να λεκτικοποιεί τις απαιτήσεις του, να αποδέχεται την άρνηση, τη διαφορετική θέση και ότι δεν υπάρχει μονοπώλιο επιθυμιών. Ουσιαστικά ενθαρρύνουμε το παιδί να αναπτύξει διαπραγματευτικές ικανότητες, να προτείνει λύσεις, να συμβιβάζεται  και να αποδέχεται ότι το καλό κέρδος είναι το κέρδος για όλους. Είναι εξίσου σημαντικό να διδάξουμε στο παιδί ότι το να μην πετυχαίνει πάντα αυτό που θέλει, δεν είναι το τέλος του κόσμου αλλά κάτι που μπορεί να συμβεί σε όλους μας.  Αν το μάθουμε να αντέχει στην απογοήτευση και στην ήττα, τότε το διδάσκουμε να αναγνωρίζει τη μεγάλη αξία της προσπάθειας και να αγαπά τον ηττημένο του εαυτό.

Στην καθοδήγηση του παιδιού μέσα από το δικό μας παράδειγμα.  Επειδή οι συμπεριφορές καθρεφτίζονται από τα παιδιά, καλούμαστε να εκφραζόμαστε και να συμπεριφερόμαστε με συνειδητοποιημένο τρόπο και όχι αυθαίρετα.  Προσέχουμε δηλαδή πώς αντιδρούμε, τα σχόλια που κάνουμε, τις λέξεις που χρησιμοποιούμε, την έντασή μας, την ανοχή και τον βαθμό ευγένειας.  Κομβικό σημείο αποτελεί η αντίδρασή μας σε ώρα κρίσης, π.χ. όταν συμβεί μια ανατροπή και αναστατωνόμαστε. Αν αυτές τις στιγμές, διατηρούμε τον έλεγχο στη συμπεριφορά μας, αυτό καταγράφεται ως μια πολύ σημαντική πληροφορία στον ψυχικό κόσμο και στις εμπειρίες του παιδιού για τον καταλληλότερο τρόπο αντίδρασης.

Άλλοι γρήγοροι τρόποι για αποφυγή της σύγκρουσης:

• Απόσπαση προσοχής
• Αλλαγή στη δραστηριότητα που κάνει
• Φυσική επαφή: ζεστό βλέμμα, αγκαλιά
• Χρήση του χιούμορ. Το χιούμορ φέρνει γέλιο που είναι το αντίδοτο  
• στο θυμό.
• Μετακίνηση του παιδιού εκτός του χώρου έντασης
• Αντιμετώπιση της έντασης, του θυμού και των συγκρούσεων

Σε ότι αφορά στην αντιμετώπιση της έντασης, του θυμού και των συγκρούσεων, οι πιο κάτω είναι μερικές από τις ενδεικνυόμενες ενέργειες:

Καθοδηγούμε το παιδί στη διόρθωση, στην αποκατάσταση και στην επανόρθωση της συμπεριφοράς μέσα από δομημένο τρόπο αντίδρασης όπου επιλέγουμε πώς θα μιλήσουμε, σε ποιο χρόνο και με ποιο τρόπο.  Αναγνωρίζουμε ότι δεν είναι όλες οι στιγμές κατάλληλες για να συζητήσουμε μαζί του και επιλέγουμε τη στιγμή, αφού δώσουμε την ευκαιρία αναστοχασμού και το εμπλέξουμε στη διαδικασία επίλυσης.  Με αυτό τον τρόπο, έχουμε ένα παιδί ενδυναμωμένο, με ανεπτυγμένη ικανότητα διαχείρισης της εσωτερικής έντασης και κριτική αντίληψη ότι το δίκαιο και το σωστό δεν είναι πάντα στη δική του πλευρά.

Θυμόμαστε ότι δεν μπορούμε να ελέγξουμε τη συμπεριφορά ενός ατόμου ο οποίος ξεσπά με θυμό, έχουμε όμως έλεγχο στο πώς εμείς ανταποκρινόμαστε. Στο στάδιο μετά την ένταση τα συναισθήματα είναι ακόμη έντονα και η λογική δεν έχει αποκατασταθεί, για αυτό συνεχίζουμε να κάνουμε προσεκτική διαχείριση. Όση περισσότερη ένταση περιέχεται σε ένα ξέσπασμα, τόσο λιγότερη λογική επικρατεί. Αποφεύγουμε τη συζήτηση, την απειλή, την αναφορά σε συνέπειες, ή την ηθικοδιδασκαλία γιατί είναι πολύ πιθανό να προκαλέσουμε νέο ξέσπασμα θυμού και ανεξέλεγκτης αντίδρασης. Η επιβλητικότητα στη φωνή, στο ύφος καθώς και η στάση του σώματος παραπέμπουν σε επίθεση η οποία θα κλιμακώσει την ένταση.

Σύμφωνα με σχετικές έρευνες, οι καλύτεροι τρόποι για να αντιμετωπίσουμε τις εντάσεις, είναι να παραμένουμε ψύχραιμοι. Όσο πιο ψύχραιμοι παραμείνουμε και δεν παρασυρθούμε σε ανταγωνισμό επίδειξης δύναμης με το παιδί, τόσο καλύτερα θα διαχειριστούμε το θυμό και την επιθετικότητά του. Παράλληλα θα διατηρήσουμε τον έλεγχο του εαυτού μας, της κατάστασης, και του αποτελέσματος.

Είναι σημαντικό να νοιώσει το παιδί ότι το ακούμε και του δίνουμε προσοχή. Με αυτό τον τρόπο αισθάνεται ότι έχει έλεγχο. Η επικοινωνία σε αυτό το στάδιο είναι απλή, δεν ξεκινούμε ανάλυση, ούτε και επιμένουμε σε συζήτηση στο «εδώ και τώρα». Οι μεγάλες συζητήσεις γίνονται σε μεταγενέστερο στάδιο. Στόχος είναι να συνδέσουμε πιο συγκεκριμένα τις συμπεριφορές με τις συνέπειες, όταν η κατάσταση είναι πιο ήρεμη. Σε εκείνο το στάδιο, το παιδί αντιλαμβάνεται πολύ καλύτερα την ανάγκη του γονιού για οριοθέτηση. Επιπλέον είναι σημαντικό αυτός που θα επιβάλει την τιμωρία να λειτουργήσει με ψυχραιμία και λογική, αντί με συναισθηματισμό και παρόρμηση.

Η ώρα για την πρώτη παρέμβαση χρειάζεται να γίνει αφού περάσουν 2 ώρες μετά τη λήξη του επεισοδίου. Την επόμενη μέρα αρχίζει η προετοιμασία για την παρέμβαση η οποία είναι προτιμότερο να διεξάγεται 1-2 μέρες μετά το επεισόδιο, αλλά όχι περισσότερο από 5 γιατί η μη διαχείριση αφήνει ανεπίλυτα ζητήματα, χωρίς κατάλληλη αγωγή.  Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος το παιδί να θεωρήσει ότι αδιαφορήσαμε

Τρόπος Επίλυσης της Σύγκρουσης

- Ακούμε το παιδί προσεκτικά.  Δεν διακόπτουμε, δεν απαντούμε εμείς στη θέση του, δεν αμφισβητούμε αυτά που λέει, δεν κάνουμε υποθέσεις και δεν βγάζουμε αυθαίρετα συμπεράσματα.

- Εντοπίζουμε μαζί τι πυροδότησε την κατάσταση και πώς εξελίχθηκε η ένταση, με στόχο να το βοηθήσουμε να χαρτογραφήσει και να αντιληφθεί ψύχραιμα τα αίτια και τα υπέρ-κατά της συμπεριφοράς του. Χρησιμοποιούμε τις πιο κάτω ερωτήσεις:

«Πες μου τι έγινε;», «Τι σκεφτόσουν εκείνη την ώρα;»

«Ποια προβλήματα δημιουργήθηκαν εκείνη την ώρα;» «Μετά;»

«Πώς αισθάνθηκες εκείνη την ώρα;», «Πώς αισθάνεσαι τώρα;»

«Τι νομίζεις πρέπει να γίνει για να μην επαναληφθεί;»

Ή «Τι νομίζεις πρέπει να γίνει για να λυθεί το πρόβλημα;»

«Τι θα σε βοηθήσει να τα καταφέρεις;»

ή «Τι μπορώ να κάνω εγώ για να βοηθήσω;»

Αναπτύσσουμε μαζί το πλάνο διαχείρισης. Ελέγχουμε μαζί του την εφαρμογή και στην πορεία το επιβραβεύουμε με θετικά σχόλια για την τήρηση της συμφωνίας.

- Στην περίπτωση που η σύγκρουση είναι μεταξύ μας, απαντούμε στην κάθε ερώτηση μετά από το παιδί, για να εξηγήσουμε τη δική μας θέση και να βρούμε μαζί μια λύση από την οποία θα αισθανόμαστε και οι δυο κερδισμένοι.

- Όταν η σύγκρουση είναι μεταξύ του παιδιού και κάποιου άλλου, όπως τα αδέρφια του, τότε θα μεσολαβήσουμε με τον ίδιο τρόπο όπως πιο πάνω για να λυθεί το πρόβλημα.

 Πηγή: Paidiatros.com

Στην Αμερική το έτος 1998 περίπου 3000 παιδιά ηλικίας κάτω των 4 χρόνων πέθαναν από κάποιο ατύχημα. Η πλειοψηφία των ατυχημάτων συμβαίνει στα παιδιά κάτω των 5 χρόνων. Τα ατυχήματα στο σπίτι συμβαίνουν όπου:

1.  Υπάρχει φωτιά ή ψηλές θερμοκρασίες (κουζίνα).
2.  Υπάρχει νερό (κουζίνα, μπάνιο, πισίνα, βρύση με ζεστό νερό).
3.  Υπάρχουν τοξικά (κουζίνα, γκαράζ).
4.  Υπάρχει δυνατότητα να πέσει από ύψος (σκάλες, γλιστερό πάτωμα).

Στις σύγχρονες οικογένειες εργάζονται και οι δύο γονείς, με αποτέλεσμα   οι γονείς υποχρεώνονται να αφήσουν την επίβλεψη του παιδιού τους, που πολλές φορές βρίσκεται σε μικρή ηλικία ή ακόμα και σε βρεφική ηλικία, σε κάποιο τρίτο άτομο. Στην  Κύπρο, στην οποία εξακολουθεί η οικογένεια να είναι διευρυμένη με τη συμμετοχή του παππού και της γιαγιάς, ο παππούς και η γιαγιά εξακολουθούν να παίζουν ακόμα πολύ ουσιαστικό ρόλο στη φροντίδα του παιδιού.. Παρ’ όλα αυτά κάποιες φορές οι νέοι γονείς οφείλουν να επιλέξουν κάποιο άτομο που θα επιβλέπει το παιδί τους για μικρό ή για μεγάλο χρονικό διάστημα.  

Πολλές φορές οι γονείς διερωτώνται και προβληματίζονται για το ποια είναι η κατάλληλη ηλικία για να πάει το παιδί τους στο νηπιαγωγείο. Σίγουρα, δεν υπάρχει συγκεκριμένη απάντηση στο ερώτημα αυτό. Ο κάθε γονιός αποφασίζει με βάση τα δικά του δεδομένα. Αν όμως στο μυαλό του κάθε γονιού η λέξη νηπιαγωγείο είναι συνυφασμένη με την εκπαίδευση των παιδιών, η απάντηση είναι μία. 

Τα πόδια μας είναι σίγουρα το πιο παραμελημένο κομμάτι του σώματος μας. Ξεχνούμε βέβαια ότι είναι αυτά που μας κουβαλούν για να διανύσουμε τόσα χιλιόμετρα καθημερινά. Το πόδι έχει 28 κόκαλα, πολλά νεύρα και πολλά αγγεία, για αυτό θα ήταν ορθό να το προστατεύουμε όσο το δυνατόν καλύτερα. Έτσι λοιπόν το ελάχιστο που δικαιούται το πόδι μας είναι ένα καλό και αναπαυτικό παπούτσι.

Ποια τα ιδανικά παπούτσια για το παιδί;

Τα παιδιά χρειάζονται τα πρώτα τους παπούτσια όταν αρχίζουν να περπατούν για να προστατεύονται από τα χτυπήματα. Τα παιδικά παπούτσια πρέπει να είναι εύκαμπτα, ελαφρά, μαλακά και να ταιριάζουν στο πόδι. Επίσης πρέπει να έχουν επίπεδη και μη ολισθηρή σόλα και να είναι κατασκευασμένα από υλικά όπως δέρμα ή canvas τα οποία να επιτρέπουν τον καλό αερισμό του ποδιού. Όσον αφορά τα αθλητικά παπούτσια που προτιμούν να φοράνε τα παιδιά σε μεγαλύτερες ηλικίες, τα περισσότερα από αυτά έχουν μια καλή λειτουργική κατασκευή, είναι κατασκευασμένα για πολλαπλά αθλήματα και γι αυτό είναι η καλύτερη εκλογή για καθημερινή χρήση. Τα κορίτσια στην εφηβική ηλικία είναι καλά να αποφεύγουν τα παπούτσια με ψηλά τακούνια. Επίσης τα παπούτσια δεν είναι ανάγκη να καλύπτουν τον αστράγαλο, για να τον συγκρατούν, όπως λένε πολλοί. Ο αστράγαλος ήταν εκεί, πολύ πριν βρεθούν τα παπούτσια και δε χρειάζεται κανένα στήριγμα. Σε περίπτωση όμως που το παιδί σας πάσχει από κάποιο νόσημα, όπως για παράδειγμα εγκεφαλική παράλυση, τότε πιθανόν ο γιατρός σας να σας συστήσει παπούτσια που να καλύπτουν τον αστράγαλο.

Ενισχύστε την αυτοπεποίθηση του παιδιού σας

Ως γονείς, ο τόνος της φωνής σας, η γλώσσα του σώματος σας και γενικά κάθε σας  κίνηση ή λέξη έχει αντίκρισμα στο παιδί. Τα λόγια σας και οι πράξεις σας συμβάλλουν στην ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης του παιδιού σας. Χρησιμοποιήστε θετικά λόγια προς το παιδί σας. Εκφράστε την αγάπη σας, όχι μόνο με λόγια αλλά και με πράξεις, όπως είναι μια αγκαλιά. Σεβαστείτε τις επιθυμίες και τις ανάγκες του παιδιού σας.  Όταν το παιδί νιώθει σεβασμό και αγάπη στο σπίτι του, είναι σε θέση να ανταπεξέλθει με μεγαλύτερη ευκολία εκεί έξω. Μη ξεχνάτε όμως, ότι ένας βαθμός ανεξαρτησίας χρειάζεται. Δώστε ευκαιρίες στο παιδί σας να πάρει πρωτοβουλίες. Επιβραβεύστε το για κάθε μικρή επιτυχία και εξηγήστε του τη σημασία της προσπάθειας και όχι του αποτελέσματος, μαθαίνοντας το να διαχειρίζεται την αποτυχία.  

Για τις μαμάδες που είναι περήφανες για το σπιτικό τους, μπορεί να είναι δύσκολο να αλλάξουν τη διάταξη των επίπλων και των διακοσμητικών για χάρη του μωρού τους. Υπομονή, δεν θα πάρει πολύ μέχρι το παιδί σας να μάθει να αφήνει τα πολύτιμα αντικείμενα «στην ησυχία τους» και εσείς να μπορείτε να επιδεικνύετε τους θησαυρούς σας και πάλι.  

Δεν έσπασα εγώ το βάζο! Η Μαρία τα έφαγε όλα! Δεν έχω μαθήματα σήμερα! Δεν πήρα τα χρώματα του Γιάννη, αυτός μου τα έδωσε! Ένας δράκος είναι στο δωμάτιο μου!». Αυτά και πολλά άλλα αποτελούν μερικά δείγματα από τα ψέματα που συνήθως λένε τα παιδιά. Οι γονείς μόλις αντιληφθούν ότι το παιδί τους λέει ψέματα, αρχίζουν να ανησυχούν και να πανικοβάλλονται.

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό, πριν αντιδράσουν στα συνηθισμένα αυτά ψέματα, να σκεφτούν την ηλικία του παιδιού, παράλληλα δε να προβληματιστούν για τα πιθανά κίνητρα που βρίσκονται πίσω από αυτά.

Στη συνέχεια πρέπει να προβληματιστούν για τον τρόπο και την έκταση της δικής τους αντίδρασης, στοιχεία που αποτελούν καθοριστικό παράγοντα στην όλη διαπαιδαγώγηση που θέλουν να δώσουν στο παιδί τους.

Γιατί άραγε το παιδί λέει ψέματα;

Το παιδί αρχίζει να λέει ψέματα από πολύ μικρή ηλικία. Μαθαίνει να χρησιμοποιεί το ψέμα, αφού έρχεται σε επαφή με αυτό στις κοινωνικές του σχέσεις, στις σχέσεις του με όλους τους ενήλικες. Μερικά παραδείγματα είναι τα εξής:

Τα “μικροψέματα” των ενηλίκων, π.χ. όταν τους ζητούν στο τηλέφωνο και λένε στο παιδί «πες ότι δεν είμαι εδώ».

Όταν λένε στο παιδί «δεν είναι ανάγκη να το πούμε αυτό στον μπαμπά». Στις ταινίες που βλέπει καθημερινά στην τηλεόραση.

Στις ψεύτικες υποσχέσεις που ακούει καθημερινά εντός διάφορων πλαισίων κλπ.

Συνακόλουθα, το παιδί, έχοντας υπόψη τα πιο πάνω, αντιλαμβάνεται, μαθαίνει, διαπιστώνει ότι δεν είναι ανάγκη να λέει πάντα την αλήθεια. Παράλληλα, μπορεί και το ίδιο να χρησιμοποιήσει το ψέμα, για να καλύψει δικές του ανάγκες, όπως στοργή, σημασία, ασφάλεια, αλλά και για άλλους λόγους, όπως είναι οι ακόλουθοι:

Αποφυγή της τιμωρίας. Όταν το παιδί φοβάται μια πολύ αυστηρή τιμωρία, μπορεί να χρησιμοποιήσει το ψέμα με την ελπίδα να «γλυτώσει», έστω και προσωρινά, ή να «μειώσει» την τιμωρία. Συχνά ένα μικρό παιδί λέγοντας ψέματα ότι δεν τι έκανε εκείνος θέλει περισσότερο να δείξει ότι δεν ήθελε να το κάνει, παρά να ξεγελάσει οποιονδήποτε.

Ανάγκη να διαγράψει κάποιο λάθος του. Όταν το παιδί κάνει μια σκανταλιά και στη συνέχεια νιώσει ότι γύρω του υπάρχει πολλή ένταση, ότι ενδεχόμενα θα εξευτελιστεί, κάνει απεγνωσμένες προσπάθειες να εξαφανίσει τη δυσάρεστη αυτή κατάσταση, χρησιμοποιώντας το ψέμα, αλλά και επιμένοντας στο ψέμα του.

Ανάγκη να νιώσει και να επιβεβαιώσει την ανεξαρτησία του. Το παιδί αρχίζει σιγά- σιγά να ανακαλύπτει τον εαυτό του. Για να επιβεβαιώσει την ξεχωριστή οντότητά του, την ανεξαρτησία του, χρησιμοποιεί το ψέμα σαν το “μυστικό” του που το βοηθά να ξεφύγει από την παντοδυναμία και τον έλεγχο των γονέων του. 

Το ψέμα και η ηλικία του παιδιού

Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε ότι το στάδιο ανάπτυξης του παιδιού ορίζει συνήθως και τα κίνητρα που το οδηγούν  στο ψέμα. Είναι λοιπόν ιδιαίτερα σημαντικό, όταν οι γονείς χειρίζονται τα ψέματά του, να λαμβάνουν κάθε φορά σοβαρά υπόψη την ηλικία του. 

Ηλικία 3-6 χρονών: «Το ψέμα που δεν είναι ψέμα»

Το παιδί ηλικίας μεταξύ 3 και 6 χρόνων βρίσκεται στο στάδιο που αναπτύσσει τη φαντασία του. Στο στάδιο αυτό έρχεται αντιμέτωπο με μια πραγματικότητα που μπορεί να μην καταλαβαίνει ή που μπορεί ακόμα να το φοβίζει.

Στην προσπάθειά του να αντιληφθεί αυτή την πραγματικότητα και να την εξηγήσει με δικά του λόγια και δικά του μέτρα χρησιμοποιεί πολλές φορές το ψέμα.

Στο στάδιο αυτό σίγουρα το παιδί δεν ψεύδεται συνειδητά, με σκοπό να εξαπατήσει τους μεγαλύτερούς του. Όπως επισημάναμε και πιο πάνω, η φαντασία σε αυτή τη φάση της ηλικίας του διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο, ενώ η αλήθεια με το ψέμα μπλέκονται και συγχέονται. Για παράδειγμα πολλές φορές τα μικρά παιδιά διηγούνται κάτι σαν να το έζησαν τα ίδια, ενώ στην πραγματικότητα αναφέρονται σε κάτι που είδαν στον ύπνο τους, το φαντάστηκαν ή τους εντυπωσίασε. Δηλαδή, δεν μπορούμε να μιλούμε για “αληθινό ψέμα”.

Επίσης, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι σ’ αυτή την ηλικία η τάση για ψέματα μπορεί να εμφανιστεί παράλληλα με κάποια σημαντικά γεγονότα που μπορούν να επηρεάσουν την ανάπτυξη του παιδιού, όπως είναι η γέννηση ενός ακόμα παιδιού, η πρώτη μέρα στο νηπιαγωγείο, η απομάκρυνση ενός γονιού από το σπίτι.

Επιπλέον, σε πολλές περιπτώσεις τα παιδιά δημιουργούν “φανταστικούς” συντρόφους στο παιχνίδι τους. Για παράδειγμα, ακούμε συχνά το παιδί, ενώ είναι μόνο του στο δωμάτιό του, να μιλά υποτίθεται με κάποιο άλλο άτομο, όταν δε το ρωτήσουμε, απαντά «μιλώ με τον φίλο μου τον Γιώργο». Στην περίπτωση αυτή, συναισθανόμενο το παιδί ότι βρίσκεται σε μπελάδες, χρεώνει όλη την ευθύνη στον φανταστικό φίλο. Πρόσθετα, ο φανταστικός φίλος θα χρεωθεί με τη ζήλια, το φόβο, το ψέμα του παιδιού, αφήνοντας τον εαυτό του έξω από ενοχές, νιώθοντας αθώο, έτσι ώστε να νιώθει ότι είναι καλό.

Γενικά, τα ψέματα των παιδιών στην ηλικία αυτή χαρακτηρίζονται από αθωότητα, είναι “αθώα” ψέματα. Από τη μία δεν μπορούν να διαχωρίσουν το πραγματικό από το φανταστικό, ενώ από την άλλη στην ουσία προσπαθούν να παρουσιάσουν μια κατάσταση όπως τους αρέσει και όχι να μας ξεγελάσουν.

Οδηγός για γονείς.

Όταν διαπιστώσουν οι γονείς ότι το παιδί λέει ψέματα, αντί να θυμώσουν ή να του βάλουν τις φωνές, πρέπει να προσπαθήσουν απλά να το επαναφέρουν στην πραγματικότητα. Να του μάθουν σιγά-σιγά τι είναι αληθινό και τι όχι, τι είναι δυνατό και τι αδύνατο. Μπορούν ακόμη να χειριστούν το όλο θέμα με χιούμορ.

Αν, για παράδειγμα, το παιδί πει ότι είδε μια αράχνη με τεράστια πόδια, μεγάλη σαν δράκο, προφανώς αυτό οφείλεται στο φόβο που ένιωσε, με αποτέλεσμα να το μεγαλοποιήσει με τη φαντασία του. Σε απάντηση οι γονείς μπορούν να του εξηγήσουν ότι οι αράχνες είναι μικρές και να του δείξουν μια εικόνα με αράχνη. Αποφεύγουν όμως να του κάνουν  «κήρυγμα» σχετικά με το ψέμα και την αλήθεια, γιατί σίγουρα όχι μόνο δε θα βοηθήσουν, αλλά και το ίδιο δε θα καταλάβει.

Ηλικία 6-12 χρονών

Σ’ αυτή την ηλικία τα παιδιά μπορούν να ξεχωρίσουν το πραγματικό από το φανταστικό. Συνεπώς, γνωρίζουν πότε λένε ψέματα και πότε αλήθεια. Με τη χρησιμοποίηση του ψέματος επιδιώκουν συνήθως τα ακόλουθα:

• Να αποφύγουν τις δυσάρεστες συνέπειες μιας πράξης τους.
• Να εξασφαλίσουν την προσοχή των γονιών τους. Να δοκιμάσουν τα όρια των γονιών τους.
• Να προκαλέσουν ενδιαφέρον.
• Να γίνουν αποδεκτά από την ομάδα στην οποία θέλουν να «ανήκουν».

Όταν το παιδί λέει ψέματα σ’ αυτή την ηλικία, πρέπει οι γονείς σίγουρα να προβληματιστούν και να ψάξουν για τα κίνητρα που κρύβονται πίσω από αυτή τη συμπεριφορά.

Είναι γεγονός ότι, όταν οι γονείς ακούν το παιδί να λέει ψέματα, ιδιαίτερα αν αυτό γίνεται συχνά, ενδέχεται να εκνευριστούν, να προβληματιστούν  για τον τρόπο που το μεγαλώνουν και να διερωτηθούν: «Μήπως είμαστε πολύ χαλαροί, μήπως δεν το τιμωρούμε αρκετά αυστηρά;».

Συχνά, στο θυμό τους του μιλούν πολύ άσχημα, αποκαλώντας το «ψεύτη» ή «ανόητο» ή του επιβάλλουν “παραδειγματική” τιμωρία. Μπορεί ακόμη να τους ξεφύγει και κανένα χαστούκι.

Δυστυχώς, μια τέτοια αντιμετώπιση δεν έχει κανένα θετικό αποτέλεσμα. Σίγουρα, δε βοηθά το παιδί να μάθει να συμπεριφέ- ρεται καλύτερα. Πρόσθετα, του προκαλείται το αίσθημα του φόβου, με αποτέλεσμα να μην έχει εμπιστοσύνη στους γονείς του και παράλληλα ενισχύεται η αρνητική εικόνα που έχει για τον εαυτό του. Το πιο πιθανό είναι ότι θα συνεχίσει να λέει ψέματα, από τη μια, γιατί στο εξής θα φοβάται την τιμωρία και, από την άλλη, για να αποδείξει αυτό ακριβώς που πιστεύουν οι γονείς για το ίδιο, ότι δηλαδή είναι ένας “ψεύτης”. 

Οδηγός για γονείς

• Να βεβαιώνονται  για το ψέμα του. Είναι σίγουρα χειρότερο να κατηγορήσουν άδικα ένα παιδί ότι λέει ψέματα, παρά να αγνοήσουν το ψέμα του.
• Να ακούουν προσεκτικά την εξήγηση του παιδιού.
• Να συζητούν μαζί του ήρεμα και με χαμηλούς τόνους.
• Να αποφεύγουν τις σε βάρος του επιθέσεις. Μια τέτοια άρνηση που δέχεται από μέρους των γονιών δυνατόν να τη μεταφέρει στο μικρότερο αδελφάκι ή σε ένα ντροπαλό συμμαθητή του.
• Να μη μεταφέρουν  το ψέμα του σε τρίτα πρόσωπα  και να μην το σχολιάζουν δημόσια. Ο δημόσιος εξευτελισμός του παιδιού θα του προκαλέσει σίγουρα πολύ θυμό και το ίδιο θα επιδιώξει να «εκδικηθεί» λέγοντας ένα μεγαλύτερο ψέμα.
• Να αποφεύγουν τις απειλές. Φράσεις όπως «θα δεις τι θα γίνει απόψε που θα το μάθει ο μπαμπάς σου» φέρνουν το αντίθετο αποτέλεσμα.
• Να το βοηθήσουν  να καταλάβει τις συνέπειες της συμπεριφοράς του.
• Να διαχωρίσουν τη συμπεριφορά του παιδιού από το ίδιο. Να του επιβεβαιώνουν ότι το αγαπούν, επεξηγώντας ότι αυτό που απορρίπτουν είναι η συγκεκριμένη συμπεριφορά του.
• Να το επαινούν κάθε φορά που μιλά με ειλικρίνεια. Βοηθούμε το παιδί μας να αλλάξει συμπεριφορά.

Για να μπορέσουν οι γονείς να βοηθήσουν το παιδί να σταματήσει μια τέτοια συμπεριφορά, χρειάζεται να αναπτύξουν μια σωστή επικοινωνία και μια καλή σχέση με το παιδί. Συναφώς, πρέπει να έχουν υπόψη τους τα ακόλουθα:

• Να του μάθουν να είναι υπεύθυνο δείχνοντάς του εμπιστοσύνη.
• Να είναι δίπλα του ενισχύοντάς το και βοηθώντας  το να μάθει από τα λάθη του και όχι επικρίνοντάς το και τιμωρώντας το.
• Να δείχνουν κατανόηση για τις δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίζει και να τις εξισορροπούν με τις απαιτήσεις που έχουν από αυτό.
• Να το βοηθούν να νιώθει καλά για τον εαυτό του, να μην έχει ανάγκη να παρουσιάζει ψεύτικες καταστάσεις, για να τους εντυπωσιάσει.
• Να δέχονται την προσωπικότητα του παιδιού, με τα δυνατά και τα αδύνατα στοιχεία της, και να νιώθουν οι ίδιοι καλά με αυτή την πραγματικότητα, οπότε και το παιδί  θα μπορέσει να την αποδεχτεί και να νιώσει επίσης καλά.
• Να θυμούνται  ότι αυτοί αποτελούν πρότυπο για το παιδί. Ο δικός τους τρόπος συμπεριφοράς θα καθορίσει και το δικό του. Αν θέλουν το παιδί να σταματήσει τα ψέματα, πρέπει να αρχίσουν οι ίδιοι να μη λένε ψέματα.

Εφηβεία

Οι έφηβοι χρησιμοποιούν το ψέμα, για να παρουσιάσουν μια άλλη εικόνα για τον εαυτό τους, ιδιαίτερα όταν αισθάνονται μειονεκτικά για κάτι μπροστά στους άλλους.

Χρησιμοποιούν επίσης το ψέμα, προκειμένου να γίνουν αποδεκτοί από μια ομάδα ή ακόμα γιατί έχουν ανάγκη της ανεξαρτησίας από τους γονείς.

Πολλές φορές το ψέμα χρησιμοποιείται, για να κρατήσουν την προσωπική τους ζωή μυστική από τους γονείς τους.

Οδηγός για γονείς

Να προβληματίζονται  για τα κίνητρα που έσπρωξαν τον έφηβο να πει ψέματα. Μήπως οφείλονται και στη δική τους στάση; Μήπως είναι πολύ απαιτητικοί, υπερβολικά αυστηροί; Μήπως του δίνουν  λανθασμένα μηνύματα για το τι είναι σημαντικό για αυτούς; Μήπως επιδιώκουν να τον ελέγχουν; Μήπως του συμπεριφέρονται σαν να είναι ακόμη παιδί;

Να συζητούν μαζί του και να σέβονται τα συναισθήματά του.

Να είναι ειλικρινείς και να κάνουν καθαρές εξηγήσεις μαζί του.

Να αποφεύγουν να του βάζουν ταμπέλες και να ξεκινούν μια συζήτηση προκατειλημμένοι.

Προσπαθούμε περισσότερο να τον ακούσουμε και όχι να τον πείσουμε. Σεβόμαστε την προσωπική του ζωή.

Καταλήγοντας, η τιμωρία δε σταματά το ψέμα. Αντίθετα, τα περισσότερα παιδιά λένε ψέματα, για να αποφύγουν την τιμωρία. Οι γονείς οφείλουν να ψάχνουν για άλλους τρόπους, άλλα διορθωτικά μέτρα, τα οποία μπορούν να εφαρμόσουν μέσα από μια σωστή επικοινωνία μαζί τους, βοηθώντας  τα να νιώσουν καλά με τον εαυτό τους, έτσι ώστε να μην έχουν ανάγκη να καταφεύγουν στο ψέμα.

Πηγή: Paidiatros.com

Τι είναι η ζήλια;

Η ζήλια είναι το δυσάρεστο συναίσθημα που νιώθει κάποιος όταν πιστεύει πως ένας άλλος είναι ανώτερος από εκείνον ή αγαπιέται περισσότερο από εκείνον. 

Η ζήλια είναι κάτι το «κακό», κάτι το οποίο μπορούμε να αποφύγουμε;

Όχι! Είναι ένα απολύτως φυσιολογικό συναίσθημα αντίδρασης. Το παιδί δεν μπορεί να φανταστεί ότι θα πρέπει να μοιράζεται την αγάπη των γονιών του. Είναι μέρος της φυσιολογικής ανάπτυξης του παιδιού και μια άριστη εμπειρία να ξεπεράσει το παιδί τον εαυτό του, να προοδεύσει και να δομηθεί. Ο ανταγωνισμός ανάμεσα στα αδέλφια είναι και συναγωνισμός, που βοηθά τα παιδιά μιας οικογένειας να μεγαλώσουν. Η ζήλια είναι ο θεμέλιος λίθος της εικόνας του εαυτού μας, αλλά και της αποδοχής του εαυτού μας. Ο αδελφός ή η αδελφή παίζουν σημαντικό ρόλο στην κατασκευή της προσωπικότητας του παιδιού. Ο «άλλος» επιτρέπει στο κάθε παιδί να αυτοπροσδιοριστεί καλύτερα, μέσω του εντοπισμού της διαφοράς και της ομοιότητας.

Πώς εκδηλώνεται η ζήλια;

Η ζήλια μπορεί να εκφραστεί με πολλούς τρόπους από τα παιδιά. Ορισμένα εκφράζουν το φόβο πως τα αγαπούν λιγότερο με απόσυρση, άλλα με επιθετικότητα ή διαταραχή της συμπεριφοράς. Κάποια επιλέγουν να απομονωθούν, ενώ άλλα παλινδρομούν και φέρονται σα «μικρότερα».

Παίζει ρόλο η θέση στη σειρά γέννησης του παιδιού, στην ένταση των αντιδράσεων της ζήλιας;

Από τα συναισθήματα ζήλιας δεν γλιτώνει κανένα παιδί της οικογένειας, όποια κι αν είναι η θέση του! Πόσο τυχερό δηλαδή πρέπει να αισθάνεται ένα παιδί που μοιράζεται το δωμάτιο, τα παιχνίδια ή τη σημασία των γονιών και των συγγενών του με τα αδέλφια του;

Ο πρωτότοκος χάνει το θρόνο του, ζηλεύει την τρυφερότητα που δείχνουν οι γονείς προς τον «εισβολέα», το δευτερότοκο. Από τη μεριά το, ο δεύτερος ζηλεύει τα προνόμια που απολαμβάνει ο μεγαλύτερος, λόγω της ηλικίας του. Αν γεννηθεί και τρίτο παιδί, ο δευτερότοκος μεταμορφώνεται σε «μεσαίο» και αναρωτιέται γιατί να έχει έναν πιο μεγάλο που του λέει τι να κάνει κι έναν πιο μικρό που είναι φοβερά χαϊδεμένος. Ο μικρός πάλι, ζηλεύει αυτά που οι άλλοι δυο γνώρισαν προτού ο ίδιος γεννηθεί και ... πάει λέγοντας ...

Η ένταση των αντιδράσεων της ζήλιας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως την ευφυία των παιδιών, τα όρια αντοχής τους στην αποστέρηση και τις σχέσεις που το καθένα έχει με τους γονείς του, καθώς και από τις αντιδράσεις των γονιών στις πρώτες εκδηλώσεις της ζήλιας τους.

Ποια θεωρείται η ιδανική διαφορά ηλικίας ανάμεσα στα αδέλφια, ώστε η ζήλια να είναι λιγότερη;

Οι νέες έρευνες δείχνουν ότι η ιδανική διαφορά ηλικίας είναι έξι με εφτά χρόνια. Είναι η ηλικία που

(α) μειώνεται η επιθετικότητα

(β) το παιδί είχε το χρόνο να δημιουργήσει τις προσωπικές του οικογενειακές αναμνήσεις

(γ) έχει κερδίσει την αυτονομία του και

(δ) έχει ήδη φίλους, εκτός από γονείς και έτσι έχει λιγότερο ανάγκη την παρουσία τους.

Η ζήλια έχει την ίδια ένταση ανάμεσα στα αδέλφια του ίδιου ή διαφορετικού φύλου;

Όταν το φύλο είναι το ίδιο, οι ανταγωνισμοί είναι εντονότεροι στο πλαίσιο της αδελφικής σχέσης. Οι συγκρίσεις είναι πιο άμεσες σε όλους τους τομείς και αφορούν τη σχολική επίδοση, τις αθλητικές επιδόσεις, την ομορφιά, την κοινωνικότητα κλπ. Ο ανταγωνισμός για την απόσπαση της προσοχής του γονιού είναι συχνά τρομακτικός!

Στην περίπτωση που τα αδέλφια είναι διαφορετικού φύλου, υπάρχει και η δικαιολογία ότι ο άλλος είναι όντως «διαφορετικός» και έτσι μειώνονται κάπως οι συγκρίσεις. Όμως και πάλι δε θα αποφευχθούν οι διαμάχες εξαιτίας των διαφορετικών προσανατολισμών λόγω φύλου και των διαφορετικών ενδιαφερόντων. Εδώ μεγάλο ρόλο , θα παίξουν και οι «προτιμήσεις» της μαμάς και του μπαμπά προς κάποιο από τα παιδιά τους.

Δίνω περισσότερη σημασία στο πρώτο (ή στο μεσαίο ή στο μικρό ή στο τέταρτο...) και όμως αυτό πάλι ζηλεύει! Πού κάνω λάθος σαν γονιός;

Δεν πρέπει να ξεχνούμε πως η ζήλια είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα αντίδρασης. Η ζήλια δεν είναι παρά μια εκδήλωση πόνου και μια έκκληση για βοήθεια και καλοσύνη από τον ενήλικα. Το παιδί που ζηλεύει αγαπά και μισεί συγχρόνως. Αν οι γονείς δεν κάνουν τραγικά λάθη, όπως καταστολή και τιμωρία της εκδήλωσης της ζήλιας ή διάπραξη αδικίας, η επιθετική συμπεριφορά εξαλείφεται.

Η έκφραση της ζήλιας εκφράζει και τη γενικότερη δομή της οικογένειας που χτίζεται γύρω από εφτά μεγάλους άξονες: (1) τη συζυγική σχέση, (2) τη σχέση των γονιών με καθένα από τα παιδιά τους, (3) τις σχέσεις μεταξύ αδελφών, (4) τη σχέση της οικογένειας με τον έξω κόσμο, (5) τις επαγγελματικές υποχρεώσεις των γονιών, (6) το διαθέσιμο οικογενειακό χρόνο και (7) το σύστημα διαπαιδαγώγησης που υιοθετεί η οικογένεια.

Κάθε αδελφική σχέση είναι ιδιαίτερη και χαρακτηρίζεται από την ακολουθία των γεννήσεων, το φύλο, τις περιστάσεις της γέννησης και τον αριθμό των παιδιών που την αποτελούν, τη φύση και την ιδιοσυγκρασία του κάθε παιδιού και την άποψη του γονιού για το κάθε παιδί...

Είναι φανερό πως για να αντιμετωπίσουμε τη ζήλια θα πρέπει να δούμε το θέμα , όχι μόνο από την άποψη του «πόση σημασία» δίνουμε στο παιδί που ζηλεύει, αλλά και από την άποψη της γενικότερης μας στάσης απέναντι στην αδελφική σχέση.

Πώς θα αντιμετωπίσω τη ζήλια του παιδιού μου;

Ακολουθούν κάποιες πρακτικές εισηγήσεις:

• Ασχοληθείτε εναλλάξ με τα παιδιά σας. Θα πρέπει να φροντίσετε να υπάρχει ισορροπία και να διαθέσετε ξεχωριστό χρόνο σε όλα τα παιδιά της οικογένειας

• Μην υποχρεώνετε το πρωτότοκο παιδί να «μεγαλώσει» απότομα. Αφήστε το να ζει σαν παιδί της ηλικίας του, δώστε του καμιά φορά την άδεια να είναι «μικρό».

• Ενθαρρύνετε το παιδί σας να εκφράσει όλα όσα νιώθει και δείξτε κατανόηση και τρυφερότητα. Μην επιβεβαιώνετε άθελα σας αυτό που το παιδί φοβάται, δηλαδή την απώλεια της αγάπης σας.

• Αποφύγετε τις συγκρίσεις (για ομορφιά, σχολική επίδοση, αθλητικές επιδόσεις κλπ.). Δεχτείτε τη διαφορετικότητα των παιδιών σας!

• Αφήστε κάποιες φορές το νεογέννητο με τους παππούδες ή με κάποιους φίλους. Έτσι θα μπορέσετε να αφιερώσετε τον ελεύθερο χρόνο σας στα άλλα σας παιδιά.

• Ας έχει το κάθε παιδί και τα δικά του παιχνίδια, το δικό του χώρο (δωμάτιο ή έστω μια γωνιά ή ένα συρτάρι αποκλειστικά δικό του...). Τα αδέλφια δεν είναι απαραίτητο να τα μοιράζονται όλα και να παίζουν συνεχώς μαζί!

• Αφήστε το πρωτότοκο να αναλάβει περισσότερα καθήκοντα, αν είναι έτοιμο, αντίστοιχα όμως θα πρέπει να απολαμβάνει περισσότερα προνόμια και περισσότερη ελευθερία.

• Μην κρύβεστε και μη λέτε ψέματα! Εκφράστε την ξεχωριστή αγάπη σας προς όλα τα παιδιά σας, χωρίς να φοβάστε την αντίδρασή τους.

• Χρειάζεται σαφήνεια και ακρίβεια στη ρύθμιση της επικοινωνίας στην οικογένεια (ποιος μιλά και πότε, κανείς δε διακόπτεται...). Η συνεργασία στις οικιακές εργασίες, η διάταξη των θέσεων στο αυτοκίνητο και στο τραπέζι, η σειρά στο μπάνιο και στον ύπνο, το ποιος παίρνει δώρο όταν ένα από τα παιδιά γιορτάζει(!) κλπ., κλπ. θα πρέπει να διευθετηθούν πολύ συγκεκριμένα.

• Αποφύγετε τις παγίδες του «ποιος άρχισε» και του «ποιος φταίει». Δε γίνεται να φταίει πάντα ο μεγάλος ή πάντα ο μικρός... Στηρίξετε την ικανότητα των παιδιών να βρίσκουν μόνα τους τη λύση. Τα αδέλφια πρέπει να βρουν την τάξη μόνα τους, μέσα από την εμπειρία. Μη λαμβάνετε θέση και εκφράστε την απεριόριστη αγάπη σας και στο «δύσκολο» παιδί σας. Βοηθήστε το να αποδεχτεί τη θέση και την πορεία του. Αν συστηματικά χειραγωγείται συναισθηματικά από τ’ αδέλφια του κάποιο παιδί σας, βοηθήστε το να αντιδράσει και να αναπτύξει τις συναισθηματικές του άμυνες. Αν τίθεται θέμα ασφάλειας ή συστηματικής εκμετάλλευσης, τότε παρεμβαίνετε χωρίζοντας απλώς τους «μονομάχους».

• Θέστε σαφείς κανόνες που θα εμποδίσουν την επιθετική συμπεριφορά μεταξύ τους. Για παράδειγμα: το μεγαλύτερο παιδί δε χτυπά το μικρότερο, έχει όμως το δικαίωμα να αμυνθεί εφόσον εκείνο του επιτεθεί, ή απαγορεύονται οι βρισιές, τα επίθετα, οι κλωτσιές, οι δαγκωματιές, η ρίψη αντικειμένων κλπ.

• Δεχτείτε όλα τα συναισθήματα των παιδιών σας, αλλά συγχρόνως βάλτε όρια στην ανάρμοστη συμπεριφορά, θέτοντας λογικές και σταθερές συνέπειες.

• Με λίγα λόγια:

1.  Χαλαρώστε και προσπαθήστε να είστε ειλικρινείς με τα παιδιά σας
2.  Δώστε απλόχερα αγάπη
3.  Αφιερώστε χρόνο στα παιδιά σας. Μια φορά μεγαλώνουν και σας χρειάζονται...
4.  Παρεμβαίνετε μόνο εκεί που είναι απόλυτα αναγκαίο
5.  Θέστε ξεκάθαρα όρια και αφήστε το παιδί να υποστεί τις συνέπειες από την παράβασή τους
6.  Αποδεχτείτε τη διαφορετικότητα των παιδιών σας και προπαντός
7.  Ξεπεράστε την ειδυλλιακή εικόνα της οικογένειας, στην οποία όλοι είναι πάντα αγαπημένοι και μονιασμένοι!!!

Πηγή: Paidiatros.com

Ένα από τα πιο πολύτιμα δώρα που μπορούν να προσφέρουν οι γονείς στο παιδί τους είναι η μόρφωσή του. Πέρα από το ρόλο που διαδραματίζει το σχολείο στον τομέα αυτό, οι γονείς, για να συμβάλουν στην όσο το δυνατό καλύτερη μόρφωσή του, εμπλέκονται ενεργά στη διδακτική διαδικασία μέσω της κατ’ οίκον εργασίας, η οποία θεωρείται, υπό προϋποθέσεις, πολύ σημαντική. Η εμπλοκή τους αυτή, όμως, τους δημιουργεί πολλά ερωτήματα, όπως τα πιο κάτω και ζητούν απαντήσεις: