Παιχνίδι μέσο ανάπτυξης & μάθησης.

Οι ειδικοί στο χώρο της προ δημοτικής εκπαίδευσης υποστηρίζουν με σθένος ότι το παιχνίδι είναι η κατεξοχήν εργασία του παιδιού προσχολικής ηλικίας.

Ιδιαίτερα, το ελεύθερο, μη δομημένο παιχνίδι, είναι ο φορέας ανάπτυξης και το εργαλείο μάθησης στα πιο καθοριστικά χρόνια της ζωής των παιδιών από τη γέννηση ως τα 8 χρόνια. Μέσα από το παιχνίδι γνωρίζουν τον εαυτό τους και τον κόσμο που τα περιβάλλει. Είναι ο καλύτερος τρόπος που βοηθά τα παιδιά να αναπτύξουν τις δημιουργικές και κριτικές τους δεξιότητες, που θα τα εξυπηρετήσουν για το υπόλοιπο της ζωής τους.

Η απουσία του παιχνιδιού γίνεται ένας αρνητικός παράγοντας που καθυστερεί την πρόοδο και την ανάπτυξη, αφήνοντας το παιδί στον αυτιστικό του κόσμο χωρίς επαφή με το περιβάλλον.  Μέσα από το παιχνίδι το παιδί προβάλλει τον εαυτό του στις δραστηριότητες των ενηλίκων στο συγκεκριμένο πολιτισμικό πλαίσιο που ζουν. Ακόμα, προβάλλει τους μελλοντικούς ρόλους και τις αξίες όπως το ίδιο τις αντιλαμβάνεται μέσα από τις δραστηριότητες και τις σχέσεις των ενηλίκων.

Παράλληλα, το παιχνίδι αποτελεί σημαντικό εργαλείο για τους γονείς. Η παρακολούθηση του παιχνιδιού και η εμπλοκή τους στο παιχνίδι των παιδιών τους είναι ανοικτό παράθυρο στον κόσμο τους. Μπορεί αυτό να είναι πηγή γνώσης για τις δεξιότητες του κάθε παιδιού, διανοητικές, κοινωνικές και ψυχοκινητικές. Είναι επίσης ευκαιρία άντλησης πληροφοριών για τις εμπειρίες και τις γνώσεις που το κάθε παιδί χρησιμοποιεί στο παιχνίδι. Οι ρόλοι που υποδύεται  στο φανταστικό και μιμητικό παιχνίδι διαμορφώνουν την εικόνα που το παιδί έχει για τον κόσμο των ενηλίκων, για τις σχέσεις μεταξύ τους, τους κανόνες, τις αρχές και τις αξίες που βιώνει στην οικογένεια και για τις σχέσεις του με τους συνομήλικούς του.

Μεγαλύτερη παιδαγωγική αξία έχει το συμβολικό ή φανταστικό παιχνίδι κατά το οποίο το παιδί μεταφέρεται από την πραγματικότητα στη σφαίρα της φαντασίας, υποδύεται ρόλους, υιοθετεί συμπεριφορές των ενηλίκων ή ηρώων από ιστορίες και παραμύθια. Μέσα από το συμβολικό ή φανταστικό παιχνίδι επεξεργάζεται τις εντάσεις του και λυτρώνεται από το άγχος που του προκαλούν οι περιορισμοί της ηλικίας και του περιβάλλοντός του, π.χ. ένα παιδί που θέλει να οδηγήσει το αυτοκίνητο του πατέρα του και δεν του επιτρέπεται να το κάνει, αναποδογυρίζει ένα κασόνι ή μια καρέκλα, κάθεται σε αυτό  και το χρησιμοποιεί ως αυτοκίνητο. Υποδύεται το ρόλο του οδηγού και υιοθετεί τις συμπεριφορές που γνώρισε από τα βιώματά του. Με το στόμα μιμείται τους ήχους της μηχανής, γυρίζει το φανταστικό τιμόνι, πατά φρένα και με τα πόδια προσπαθεί να μετακινεί το φανταστικό αυτοκίνητο. Με τον ίδιο τρόπο ένα σκουπόξυλο μπορεί να γίνει άλογο ή σκήπτρο και το παιδί να παίξει το ρόλο του καβαλάρη ή του βασιλιά, αντίστοιχα.
Έτσι το φανταστικό παιχνίδι επιδρά εξισορροπητικά  στη συναισθηματική κατάσταση του παιδιού. 

Ο ρόλος των γονιών, του ενήλικα γενικότερα, είναι πολύ σημαντικός, αφού: λειτουργεί ως εμψυχωτής ενθαρρύνοντας την ενασχόληση του παιδιού με το παιχνίδι και προσφέροντας θετική ενίσχυση, λειτουργεί ως συμμέτοχος στο παιχνίδι, σχεδιασμένα και διακριτικά, ώστε να μη το μετατρέπει σε μια καθοδηγούμενη δομημένη δραστηριότητα, επιτυγχάνει την καλύτερη γνωριμία και κατανόηση του χαρακτήρα του παιδιού του, των ικανοτήτων και ενδιαφερόντων του, εντοπίζει τα προβλήματα  και τις ανάγκες του, παρεμβαίνει και θεραπεύει.

Οι γονείς μπορούν να δώσουν ώθηση στο παιχνίδι των παιδιών τους με τους εξής τρόπους:
Να αφήνουν χρόνο για το παιχνίδι και ελευθερία στα παιδιά να εμπλακούν σε παιγνιώδεις δραστηριότητες. Να διαμορφώνουν γωνιές που προσφέρουν ησυχία και απομόνωση που είναι απαραίτητα στα παιδιά, για να εμπλακούν στο φανταστικό τους παιχνίδι. Να είναι υποστηρικτικοί, όταν τα παιδιά ζητούν διευκολύνσεις ή την άδεια να χρησιμοποιήσουν μέσα και υλικά, για να εμπλουτίσουν το παιχνίδι τους. Να εμπλέκονται στο παιχνίδι, αν τα παιδιά το ζητήσουν. Να υποδύονται ρόλους, να δίνουν ιδέες, να προλαμβάνουν συγκρούσεις και αδιέξοδα στο παιχνίδι.  Να προσθέτουν στην πλοκή, στους χαρακτήρες, στα επεισόδια και να εισηγούνται διαφορετικές εκδοχές και ερμηνείες γεγονότων. Να αφήνουν τα παιδιά να κάνουν επιλογές και να τις αιτιολογούν. Κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού να αφήνουν τα παιδιά να αναλαμβάνουν ευθύνες, να εξηγούν διαδικασίες, να δίνουν πληροφορίες. Να ζητούν από αυτά να περιγράφουν εμπειρίες, να προβλέπουν, να αιτιολογούν, να βγάζουν συμπεράσματα, να προβάλουν τις σκέψεις και τα συναισθήματα των άλλων.

Οι γονείς πρέπει να επιλέγουν παιχνίδια απλά, φυσικά που να ανταποκρίνονται στην ηλικία και το επίπεδο των παιδιών. Να είναι μορφωτικά, ψυχαγωγικά, να προάγουν την κοινωνικοποίηση του παιδιού, τη φαντασία, τη δημιουργικότητα και να προσφέρουν ερεθίσματα για ανάπτυξη πνευματικών λειτουργιών, όπως της μνήμης, της κρίσης, του προβληματισμού. 

Η herokids.gr διαθέτει μία μεγάλη γκάμα παιχνιδιών που ενισχύουν όσα αναφέραμε παραπάνω. Δείτε ενδεικτικά :

Πηγή: Paidiatros.com